Μεταπηδήστε στο περιεχόμενο

ΕΔΩ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

«Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο. Όλοι σήμερα την αυγή περιμένουν τον λαό περήφανο να κυβερνάει.. Αγαπητοί ακροατές θα διακόψουμε για λίγο τη μετάδωση των ειδήσεων, θα επανέλθουμε σε λίγο. Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο. Σας μιλάει ο ραδιοφωνικός σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων».

Δημοσιεύματα και καταγγελίες την περίοδο 1967-69

Στις 21 Απριλίου 1967 μια ομάδα αξιωματικών του στρατού έκανε το πρώτο πραξικόπημα στην Ελλάδα, όπως και το πρώτο του είδους στην Ευρώπη μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αντί των εκλογών που είχαν που είχαν προγραμματιστεί για το Μάιο, έγιναν μαζικές συλλήψεις, εκκαθαρίσεις, υπεβλήθη στρατιωτικός νόμος, λογοκρισία, τα οποία είναι γνωστά στοιχεία της στρατιωτικής δικτατορίας. Το καθεστώς αιτιολόγησε τα μέτρα: ότι σώζει το έθνος από την «κομουνιστική απειλή». Απ’ όλες τις πρακτικές του καθεστώτος που παραβίαζαν τα ανθρώπινα δικαιώματα καμιά δεν προκαλούσε περισσότερη πολεμική απ’ όση η χρήση βασανιστηρίων. Το καθεστώς ισχυρίζεται σταθερά ότι δεν έγιναν βασανισμοί, άλλοι όμως υποστηρίζουν ότι τα θύματα αριθμούν χιλιάδες και σαφώς υπήρξαν καταγγελίες.

Προκειμένου να μη διαστρεβλωθεί κάτι παραπάνω, οι συνταγματάρχες και οι υποστηρικτές τους στο εξωτερικό χρησιμοποίησαν όλους τους πόρους που είχαν στη διάθεση τους για να καταπνίξουν τις αδιάκοπες καταγγελίες περί βασανιστηρίων. Σε μια συνέντευξη Τύπου, 8 Ιουνίου 1969, ο τότε πρωθυπουργός, Γιώργος Παπαδόπουλος, παραπονέθηκε για τα «ψεύδη» αυτά γεγονότα και είπε ότι, αν προσκομιζόταν οποιαδήποτε απόδειξη, θα κρεμούσε ενόχους στη Πλατεία Συντάγματος.

Στις 2 Αυγούστου είπε σε Αμερικανούς γερουσιαστές που τον επισκέφθηκαν ότι οι καταγγελίες βασανιστηρίων ήταν τόσο «εξοργιστικά και χυδαία ψευδείς», ώστε αν παρεχόταν «απόδειξη έστω και για μία τέτοια περίπτωση», «τότε το μόνο καθήκον ήταν η αυτοκτονία»  (Γραφείο Τύπου «Πρακτικά της συνάντησης της 12ης Αυγούστου 1969 μεταξύ του κ. Γεώργιου Παπαδόπουλου, Πρωθυπουργού Ελλάδος και Γερουσιαστών και Εκπροσώπων των ΗΠΙΑ»).

Οι συζητήσεις περί βασανιστηρίων έφτασαν και στα αφτιά του ξένου Τύπου. Το πρώτο άρθρο που περιέγραφε τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται στην Αστυνομική Ασφάλεια Αθηνών δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «The Guardian» τον Νοέμβριο 1967, από τον Βρετανό δικηγόρο, Σέντρικ Θόρνμπερι. Μετέπειτα, άλλες αναφορές έγιναν στη Le Monde, New York Times, αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές και αμερικανικές εφημερίδες. Τον Ιανουάριο του 1968 η Διεθνής Αμνηστία, εξέδωσε μια λεπτομερή έκθεση βασισμένη σε έρευνα που είχε γίνει στην Ελλάδα από δύο δικηγόρους. Υπάρχουν καταθέσεις Ελλήνων που υπέστησαν βασανιστήρια κι όλα τα έγγραφα έχουν την υπογραφή των θυμάτων. Κάποιοι απ’ αυτούς είχαν αποδράσει. Σύμφωνα με το βιβλίο του Τζέιμς Μπέκετ «Βαρβαρότητα στην Ελλάδα 1967-69» υπάρχουν πολλές καταθέσεις των θυμάτων, που περιγράφουν το τι τους έκαναν.

Με λίγα λόγια η εξέγερση του Πολυτεχνείου

Μιλάμε για μία μαζική εκδήλωση της λαϊκής αντίθεσης στο καθεστώς της Χούντας των Συνταγματαρχών που έλαβε μέρος στην ελληνική επικράτεια τον Νοέμβριο του 1973. Ξεκίνησε στις 14 Νοεμβρίου με κατάληψη του Μετσόβιου Πολυτεχνείου Αθηνών από φοιτητές και σπουδαστές και η οποία κλιμακώθηκε σε αντιχουντική εξέγερση, καταλήγοντας σε αιματοχυσία το πρωί της 17ης Νοεμβρίου, ύστερα από μια σειρά γεγονότων αρχής γενομένης με την είσοδο άρματος μάχης στον χώρο του Πολυτεχνείου και την επαναφορά σε ισχύ του σχετικού στρατιωτικού νόμου που απαγόρευε τις συγκεντρώσεις και την κυκλοφορία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Ο Παπαδόπουλος, ξεκίνησε μια διαδικασία φιλελευθεροποίησης του καθεστώτος, η οποία συμπεριλάμβανε την αποφυλάκιση των πολιτικών κρατουμένων και την μερική άρση της λογοκρισίας, καθώς και υποσχέσεις για νέο σύνταγμα και εκλογές στις 10 Φεβρουαρίου 1974 για επιστροφή σε πολιτική διακυβέρνηση. Η χούντα, στην προσπάθειά της να ελέγξει κάθε πλευρά της πολιτικής, είχε αναμιχθεί στον φοιτητικό συνδικαλισμό από το 1967, απαγορεύοντας τις φοιτητικές εκλογές στα πανεπιστήμια, στρατολογώντας τους φοιτητές και επιβάλλοντας μη εκλεγμένους ηγέτες των φοιτητικών συλλόγων στην Eθνική Φοιτητική Ένωση Ελλάδας. Οι αναταραχές ξεκίνησαν λίγο νωρίτερα, στις 5 Φεβρουαρίου, όταν οι φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφάσισαν αποχή από τα μαθήματά τους. Στις 13 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε διαδήλωση μέσα στο Πολυτεχνείο και η χούντα παραβίασε το πανεπιστημιακό άσυλο, δίνοντας εντολή στην αστυνομία να επέμβει. Έντεκα φοιτητές συλλήφθηκαν και παραπέμφθηκαν σε δίκη.

Με αφορμή αυτά τα γεγονότα, στις 21 Φεβρουαρίου, περίπου τρεις με τέσσερις χιλιάδες φοιτητές της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κατέλαβαν το κτίριο της σχολής στο κέντρο της Αθήνας επί της οδού Σόλωνος, ζητώντας ανάκληση του νόμου 1347 που επέβαλε την στράτευση «αντιδραστικών νέων», καθώς 88 συμφοιτητές τους είχαν ήδη στρατολογηθεί με τη βία. Από την ταράτσα του κτιρίου απαγγέλλουν τον ακόλουθο όρκο: «Εμείς οι φοιτηταί των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ορκιζόμαστε στο όνομα της ελευθερίας να αγωνισθούμε μέχρι τέλους για την κατοχύρωση: α) των ακαδημαϊκών ελευθεριών, β) του πανεπιστημιακού ασύλου, γ) της ανακλήσεως όλων των καταπιεστικών νόμων και διαταγμάτων». Η αστυνομία έλαβε εντολή να επέμβει και πολλοί φοιτητές σε γύρω δρόμους υπέστησαν αστυνομική βία, χωρίς όμως τελικά να παραβιαστεί το πανεπιστημιακό άσυλο. Τα γεγονότα στη Νομική αναφέρονται συχνά ως προάγγελος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.

Οι πρώτες κινήσεις

Στις 12 Νοεμβρίου έγιναν συγκεντρώσεις πολλών ανωτάτων σχολών, στις οποίες, παράλληλα με τη συζήτηση των καίριων προβλημάτων τους, ρίχνονταν πληθυνόμενα πολιτικά, αντιστασιακά συνθήματα. Στις 10 το πρωί συγκεντρώθηκαν οι φοιτητές  της Ιατρικής στο Γουδί. Στις 10:30 έγινε συγκέντρωση των φοιτητών της Φιλοσοφικής στη Νομική Σχολή. Στις 11:30 συγκεντρώθηκαν οι σπουδαστές της Ανώτατης Εμπορικής στο αμφιθέατρο της Σχολής τους, αν και η Σύγκλητος αρνήθηκε να χορηγήσει άδεια και το μεσημέρι εξέδωσε μία ανακοίνωση:

«Κατόπιν της λαβούσης χώραν σήμερον αυθαιρέτου συγκεντρώσεως μερίδος φοιτητών εις αμφιθέατρον της Σχολής, χωρίς να έχη προηγηθή η κατά Νόμον προβλεπόμενη άδεια της Σχολής ουδέ καν έγγραφος προς τη Σχολή, αποφασίζεται η διακοπή των μαθημάτων και της λειτουργίας της Λέσχης Φοιτητών επί τριήμερον από της Τετάρτης 14ης Νοεμβρίου μέχρι και της Παρασκευής 16ης Νοεμβρίου ε.ε.».

Ήταν η πρώτη αντίδραση στη φοιτητική κίνηση και οι σπουδαστές της Σχολής με ανακοίνωση τους δήλωσαν:

« (…) Δεν αναγνωρίζουμε σε κανένα το δικαίωμα να κλείνη τη σχολή μας. Δεν είναι ιδιοκτησία κανενός. Ακόμα περισσότερο δεν αναγνωρίζουμε το δικαίωμα να αφήνει νηστικούς για τρεις μέρες τους φοιτητές (…)» .

Αυτές οι ζυμώσεις ήταν προπαρασκευαστικές. Τη 14η Νοέμβρη άρχισε η πραγματική εξέγερση. Την προηγούμενη, ο Υπουργός Παιδείας Σιφναίος, δήλωσε ότι παραμένει αμετάκλητος. Θα διεξαχθούν μετά τις 15 Φλεβάρη, με την επίβλεψη αριστούχων φοιτητών. Το σχετικό διάταγμα είχε σταλεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Αποτελούσε ένα μεγάλο λάθος της κυβέρνησης. Πως άνθρωποι της πολιτικής ωριμότητας του Σπ. Μαρκεζίνη δεν αντιλαμβάνονταν ότι έπρεπε να αποφύγουν κάθε αντιδικία, εφόσον ήθελαν να φτάσουν στις βουλευτικές εκλογές;

Για τους φοιτητές οι αρχαιρεσίες ήταν πρόσχημα για αντιστασιακή δράση. Δεν θα άφηναν ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία εκείνη της προώθησης των κινήσεων, της χαλάρωσης του τρομοκρατικού μηχανισμού της Δικτατορίας, καθώς και της σύγχυσης που κατείχε τους πάντες μέσα στις διαδικασίες πολιτικοποίησης.  Ακόμα και αν δεν είχαν ως έναυσμα τις προστριβές με την κυβέρνηση, θα επινοούσαν κάτι άλλο. Η κυβέρνηση μπορούσε να επιδεικνύει μεγάλη ελαστικότητα και υποχωρητικότητα, ώστε να μειώσει όσο το δυνατόν τις αντιθέσεις.

Ενώ στο Πολυτεχνείο..

Οι φοιτητικές αντιστασιακές οργανώσεις άρπαξαν με ενθουσιασμό το πρόσχημα. Εκείνο το ίδιο πρωί -14 Νοέμβρη- συνήλθαν αμέσως οι γενικές συνελεύσεις των φοιτητικών συλλόγων για να συζητήσουν τη νέα κατάσταση. Σε όλες ρίχτηκε το σύνθημα «Εμπρός στο Πολυτεχνείο» .Έως το μεσημέρι είχαν συγκεντρωθεί πάνω από 2.000, που άρχισαν τις μαζικές εκδηλώσεις, στην αρχή με συνθήματα φοιτητικά και βαθμιαία -που όλο πύκνωναν- με πολιτικά. 

Οι επιτροπές των σπουδαστών κάθε σχολής τους καλούσαν ανοιχτά πια να μπουν στο Πολυτεχνείο , με την απόφαση να μείνουν σ’ αυτό. Τους διαβεβαίωναν ότι είχαν γίνει οι απαραίτητες προμήθειες τροφίμων και γενικά υπήρχε οργάνωση και αντιμετώπιση των αναγκών της παραμονής, πράγμα που δεν ήταν ακριβές. Ταυτόχρονα, από νωρίς είχε εγκατασταθεί μια ανώτατη φοιτητική εξουσία μέσα στο Πολυτεχνείο, που επονομάστηκε Συντονιστική Επιτροπή και την απάρτιζαν οι εξής αντιπρόσωποι των Σχολών:

  • Νομική: Λάζος Χρήστος, Λαζαρίδης Χρύσανθος.
  • Φιλοσοφική: Κωστή Αγγελική, Αλαβάνου Αριάδνη.
  • Φυσικομαθηματική: Λυγερός Σταύρος, Τσαφαράκης Μανούσος.
  • Ιατρική: Αναστασίου Ελένη, Σιδέρης Νίκος.
  • Οδοντιατρική: Κοροβέσης Δημήτρης, Λαλιώτης Κώστας.
  • Αρχιτεκτονική: Χατζησωκράτους Δημήτρης, Τσεμπελής Γιώργος.
  • Χημική: Μωροπούλου Τόνια, Λογοθέτης Στέλιος.
  • Μηχανολογική: Διαφέρμος Ολύμπιος, Παπαβασιλόπουλος Γιώργος.
  • Τοπογραφίας: Ανδρουλάκης Δημήτρης, Νισταζάκης Γιάννης.
  • Καλών Τεχνών: Γεωργαντάκης Γ.
  • ΑΣΣΟΕ: Παππάς Στέλιος, Τσαντίδης Κώστας.
  • Γεωπονική: Αντώνογλου Νίκος, Τζουβανός Δημήτρης.
  • Παντείος: Κουρμουλάκης Γιάννης, Κολιτσίδας Γρηγόρης.
  • Βιομηχανική: Φιλιππάκος Γιώργος.

Αυτή υπήρξε η «κυβέρνηση» του εφήμερου δημοκρατικού κράτους που Πολυτεχνείου. Το σχέδιο εφαρμόστηκε με απόλυτη επιτυχία.

Η νύχτα της μεγάλης σφαγής κατά Σπύρου Καρατζαφέρη

«Τα τανκς θέριζαν. Οι σφαίρες έπεφταν βροχή. Ήταν Σάββατο πρωί της 17ης Νοεμβρίου 1973. Το Πολυτεχνείο, κάτω από τις ερπύτριες των τανκς, είχε πέσει. Οι νέοι όμως, είχαν μείνει όρθιοι. Στρατός και Αστυνομία, με τεθωρακισμένα και αυτόματα, έριχναν στο ψαχνό. Τα παιδιά, άοπλα, χτυπημένα ύπουλα από τους τυράννους, πεταμένα έξω απ’ το σπίτι τους, το Πολυτεχνείο, τριγύριζαν τους Αθηναϊκούς δρόμους και φώναζαν «Ελευθερία-Δημοκρατία-Κάτω ο Φασισμός» . Και τα πολυβόλα θέριζαν..

Βρέθηκα στην Ομόνοια με τα μάτια πρησμένα από τα δακρυγόνα. Εκεί, κοντά στην αρχή της Αγίου Κωνσταντίνου, σκοντάφτω πάνω σ’ ένα ανθρώπινο σώμα. Σταμάτησα. Ήταν ένας γεροντάκος γύρω στα 80, αδύνατος και κοντός. Τον σήκωσα και σχεδόν αγκαλιά τον παρέσυρα στην είσοδο μιας πολυκατοικίας. Και σαν βρεθήκαμε κάπως ασφαλισμένοι, τον ρώτησα:

-Τι γυρεύεις σ’ αυτή την κόλαση παππού;

Γύρισε και με κοίταξε με τα πρησμένα μάτια απ’ τα δακρυγόνα μάτια του, ξαφνικά τον έπιασε ένας δυνατός βήχας, μ’ πιασε το χέρι για να μην πέσει και σαν ηρέμησε, μου είπε:

-Σκοτώνουν τα παιδιά μας.. Άμα χτυπάς τα νιάτα, χτυπάς την καρδιά του Έθνους. Είναι δολοφόνοι… Κατέβηκα από τη Πεντέλη να συμπαρασταθώ στους νέους!..

Άφησα τον γεροντάκο στα χέρια κάποιου καλού ενοίκου της πολυκατοικίας κι έφυγα. Έξω οι δολοφόνοι του Έθνους χτυπούσαν την «καρδιά μας».

(…) Κι εγώ αυτή τη στιγμή διαπράττω αδικία. Γράφω γι’ αυτούς τους «επώνυμους». Δεν αναφέρω τα ονόματα των αγωνιστών, των παιδιών, αυτών που δημιούργησαν το Πολυτεχνείο. Δε τα ξέρω, δε τα ξέρουμε. Αυτή είναι η μοίρα των πραγματικών αγωνιστών.. Όπως η μοίρα τους είναι να ξανατρώνε ξύλο από την Αστυνομία του Γκίκα και Καραθανάση, και επί εποχής Δημοκρατίας. Να ξανακλείνονται φυλακή, να δυσαρεστούν την Δημοκρατική Κυβέρνηση γιατί αγωνίζονται για τη Δημοκρατία. Ό, τι και να κάνουν, όμως, οι διάφοροι Καραθανάσηδες, το μέλλον της Χώρας θα ανήκει σ’ αυτούς τους νέους. Στους νέους της Ελλάδας…

Μετέπειτα γεγονότα

Η ανεπιτυχής απόπειρα πραξικοπήματος του Ιωαννίδη στις 15 Ιουλίου του 1974 ενάντια στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ´ και μετέπειτα Πρόεδρο της Κύπρου, οδήγησε στην εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο. Τα γεγονότα προκάλεσαν την πτώση του στρατιωτικού καθεστώτος και δήλωσαν την απαρχή της περιόδου της μεταπολίτευσης. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής προσκλήθηκε από την αυτοεξορία του στη Γαλλία και διορίστηκε Πρωθυπουργός της Ελλάδας στο πλευρό του προέδρου Γκιζίκη. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία επανήλθε και οι βουλευτικές εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974 ήταν οι πρώτες ελεύθερες εκλογές μετά από μια δεκαετία. Λίγες ημέρες αργότερα, στις 8 Δεκεμβρίου, διεξήχθη δημοψήφισμα για τη μορφή του πολιτεύματος στο οποίο επικράτησε η αβασίλευτη δημοκρατία.

 

Μαρία Γερμαντζίδου, Δημοσιογράφος

Share this!

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *