Η αστρονομία όπως και κάθε άλλη επιστήμη εξελίσσεται συνεχώς. Έχει την τύχη, όπως και αυτοί που την υπηρετούν, να παρατηρεί και να επεξεργάζεται δεδομένα. Όπως και θεωρίες σε ένα χώρο που κρύβει ακόμη αμέτρητα μυστικά.
Σκοτεινή ύλη, ενέργεια, άπειρα άστρα, γαλαξίες, εξωπλανήτες και μαύρες τρύπες. Είναι μόνο μερικά απ’ τα στοιχεία του σύμπαντος που οι αστρονόμοι και οι αστροφυσικοί στρέφουν συνεχώς την προσοχή τους. Η δεκαετία που δύει, έφερε αρκετές ανακαλύψεις στην επιστημονική κοινότητα και προχώρησε την αστρονομία ένα βήμα παραπέρα.
Ανακάλυψη βαρυτικών κυμάτων
Ήταν 11 Φεβρουαρίου του 2016, ημέρα Πέμπτη όταν η θεωρία του Αϊνστάιν επιβεβαιώθηκε πανηγυρικά μετά από περίπου έναν αιώνα! Το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών των ΗΠΑ, τα πανεπιστήμια MIT και Caltech και το ερευνητικό πρόγραμμα LIGO ανακάλυψαν τα βαρυτικά κύματα στο σύμπαν. Έτσι, διαβεβαίωσαν τον δημοφιλή επιστήμονα και τη γενική θεωρία της σχετικότητας που παρουσίασε το 1915.
Τα βαρυτικά κύματα που «είδαν» το 2016 ήταν ρυτιδώσεις στον ιστό του χωροχρόνου που προκλήθηκαν από τη σύγκρουση δύο μελανών οπών (μαύρες τρύπες) σε απόσταση ενός δισεκατομμυρίου ετών φωτός μακριά μας.
Αυτή η ανακάλυψη μπορεί να χαρακτηριστεί ως η σημαντικότερη της δεκαετίας. Όπως είναι λογικό, το νόμπελ φυσικής μοιράστηκε στους ανθρώπους που ήταν υπεύθυνοι για τη συγκεκριμένη ανακάλυψη. Στον καθηγητή του ΜΙΤ, Ρέινερ Βάις και στους καθηγητές Κιπ Θορν και Μπάρι Ράις του πανεπιστημίου Caltech.
Η ανακάλυψη του πρώτου μορίου του Σύμπαντος
Το 2019 ανακαλύφθηκε στο γαλαξία μας το υδρίδιο του Ηλίου. ένα μόριο που χρονολογείται περίπου 100.000 μετά τη μεγάλη έκρηξη. Υπεύθυνοι για τη σπουδαία ανακάλυψη είναι Αμερικανοί και Γερμανοί επιστήμονες, που μετά από δεκαετίες ερευνών οι κόποι τους απέδωσαν καρπούς.
Η ανακάλυψη έγινε με τη βοήθεια του μεγαλύτερου στον κόσμο αερομεταφερόμενου επιστημονικού εργαστηρίου, του Στρατοσφαιρικού Παρατηρητηρίου για Υπέρυθρη Αστρονομία, το γνωστό και ως SOFIA της NASA και του Γερμανικού και αεροδιαστημικού κέντρου.
Όταν το Σύμπαν είχε πολύ μικρή ηλικία ήταν τρομερά καυτό και τα μόνα άτομα που υπήρχαν τότε κυρίως υδρογόνου και ηλίου, και ελάχιστα άλλα ακόμη. Μετά από 100.000 χρόνια περίπου μετά την μεγάλη έκρηξη, η θερμοκρασία έπεσε αρκετά, στους 3.700 βαθμούς Κελσίου.
Οι επιστήμονες εικάζουν ότι οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές και ένα άτομο υδρογόνου ενώθηκε με ένα άτομο ηλίου, δημιουργώντας τον πρώτο χημικό δεσμό του Σύμπαντος. Το άτομο αυτό ήταν το υδρίδιο του Ηλίου. Το συγκεκριμένο θετικά φορτισμένο μόριο με τύπο HEH+, υπάρχει σε ορισμένα σημεία του διαστήματος και το 2019 ήταν η πρώτη φορά που εντοπίστηκε.
39 αρχαίοι Γαλαξίες που αλλάζουν όσα γνωρίζουμε για τα πρώτα χρόνια του Σύμπαντος
Η ανακάλυψη έγινε από Ιάπωνες και Ευρωπαίους επιστήμονες το 2019. Οι συγκεκριμένοι Γαλαξίες δεν είχαν ανακαλυφθεί μέχρι εκείνη τη στιγμή διότι το μήκος κύματος του φωτός τους ήταν αόρατο στο τηλεσκόπιο Χαμπλ. Έγιναν αντιληπτοί όμως χάρη στο τηλεσκόπιο ALMA που «βλέπει» στο συγκεκριμένο μήκος κύματος. Οι ερευνητές με επικεφαλής τον αστροφυσικό Τάο Γουάνγκ του πανεπιστημίου του Τόκιο, δημοσίευσαν την ανακάλυψή τους στο περιοδικό Nature.
Η συγκεκριμένη ανακάλυψη είναι σπουδαία διότι οι Γαλαξίες αυτοί βρίσκονται δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά μας και οι αστρονόμοι τους βλέπουν όπως ήταν στα πρώτα δύο δισεκατομμύρια χρόνια ζωής του Σύμπαντος.
Είναι γνωστό πως η παρατήρηση πολύ απομακρυσμένων αντικειμένων ισοδυναμεί με ένα ταξίδι στο παρελθόν, αφού το φως τους απαιτεί τεράστιο χρόνο για να ταξιδέψει σε εμάς. Η ανακάλυψη αυτή ακύρωσε τα μέχρι τότε μοντέλα για την κοσμική εξέλιξη αφού θεωρούνταν αδύνατο να υπάρχουν τόσο μεγάλοι Γαλαξίες στα πρώτα χρόνια του Σύμπαντος.
Οι Νέοι Ορίζοντες στον Πλούτωνα
Ο Πλούτωνας είναι ο πιο γνωστός νάνος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος, αφού παλαιότερα λογιζόταν ως πλανήτης. Ανήκει στα υπερποσειδώνια αντικείμενα και είναι πολύ μακριά από τη Γη (38 αστρονομικές μονάδες). Το 2016, το σκάφος New Horizons τον προσέγγισε και τον φωτογράφισε για πρώτη φορά.
Επίσης εικάζεται, σύμφωνα με τα στοιχεία που έστειλε το διαστημικό σκάφος, πως υπάρχει ένας παγωμένος ωκεανός κάτω από την επιφάνειά του, με πιθανότητα κάποιων μορφών ζωής μέσα του. Το μέγεθος του ωκεανού υπολογίζεται περίπου σε μέγεθος όσο όλες οι θάλασσες της Γης. Οι Νέοι Ορίζοντες ξεκίνησαν το μοναχικό ταξίδι προς τον νάνο πλανήτη το 2006 και έφτασαν στον προορισμό τους το 2015.
Νερό στον Άρη
Το 2015 ήταν επίσης μια σπουδαία χρόνια για την αστρονομία. Σε έκτακτη συνέντευξη τύπου, η NASA ανακοίνωσε την ανακάλυψη από ίχνη τρεχούμενου νερού στον κόκκινο πλανήτη και ενυδατωμένα άλατα που μόνο από την ύπαρξη αλμυρού ύδατος μπορούν να υπάρξουν. Όπως αναφέρεται σε άρθρο του Guardian, η συγκεκριμένη ανακάλυψη αυξάνει τις πιθανότητες ύπαρξης κάποιας μορφής ζωής παλαιότερα.
Το μυστήριο, λοιπόν, πίσω από τις αλλαγές στον πλανήτη Άρη μοιάζει να έχει λυθεί. Τα σημάδια που παρατηρούσαν οι επιστήμονες είναι πιθανό να προέρχονται από το τρεχούμενο νερό.
«Υπήρξε ζωή στον Άρη και μπορούμε να το ανακαλύψουμε; Μήπως ξεκίνησε η ζωή στον Άρη; Υπάρχει ακόμα ζωή στον Άρη; Μπορούμε να το διαπιστώσουμε είτε στέλνοντας μη επανδρωμένες αποστολές είτε ανθρώπους και θα είμαι πολύ χαρούμενος να φτάσει αυτή η ημέρα», δήλωσε ο Τζον Γκράνσφελντ κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου στη Nasa.
Οι επιστήμονες δήλωσαν απλά πως: «Στη Γη όπου υπάρχει νερό υπάρχει και ζωή! Γιατί να μην ίσχυε το ίδιο και στον Άρη!»
Οι ανακαλύψεις στο πεδίο της αστρονομίας αλλά και της αστροφυσικής ήταν αρκετές στη δεκαετία που μας πέρασε. Το μυστήριο του Σύμπαντος και η άγνοια που έχουμε ακόμη για αμέτρητα ζητήματα σχετικά με τη λειτουργία του μόνο ελπίδα μπορεί να γεννά, αφού οι απαντήσεις είναι εκεί έξω και μας περιμένουν. Ίσως την επόμενη δεκαετία, και εκείνες που θα ακολουθήσουν, ο άνθρωπος να δει μακρύτερα στο Σύμπαν και να ξεκλειδώσει κάποια απ’ τα καλά κρυμμένα μυστικά του!
Σκάναρε και ακολούθησε την έρευνα:
Κωνσταντίνος Καμπάκης, Δημοσιογράφος
