Μεταπηδήστε στο περιεχόμενο

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΘΡΕΠΤΗ

Κάτοπτρο, το αντικείμενο το οποίου η επιφάνεια ανακλά τις ακτίνες του φωτός με αποτέλεσμα να σχηματίζει το είδωλο του περιβάλλοντα χώρου πάνω σε αυτή. Ο πιο γνωστός τύπους κατόπτρου είναι το επίπεδο κάτοπτρο ή πιο απλά ο καθρέφτης. Στο πέρασμα του χρόνου διάφοροι πολιτισμοί ανέπτυξαν ο καθένας με το δικό του τρόπο αντανακλαστικά κάτοπτρα σε ξεχωριστές ιστορικές στιγμές. Το μόνο σίγουρο είναι, πως η φύση πρώτη από όλους στάθηκε ο πρώτος <<εφευρέτης>> του καθρέφτη.

Στην αρχαία ελληνική μυθολογία συναντάμε τον Νάρκισσο, ο οποίος έμεινε ονομαστός για την εμμονή που απέκτησε με το είδωλό του, από τη στιγμή που το αντίκρυσε για πρώτη φορά μέσα στα νερά μιας πηγής. Θέλχθηκε τόσο πολύ από την ίδια του την μορφή που προσπάθησε να τη συλλάβει, βυθίζοντας το βραχίονά του στο νερό. Παρά τις προσπάθειές του δεν τα κατάφερε με αποτέλεσμα να παραμείνει στην ίδια θέση αυτοθαυμαζόμενος, μέχρι που υπέστη μαρασμό και πέθανε. Στο μέρος που άφησε την τελευταία του πνοή φύτρωσε μετά από λίγο το ομώνυμο άνθος ως σύμβολο της φθοράς και των χθόνιων θεοτήτων. Τον ίδιο μύθο θα τον συναντήσουμε και σε άλλες εκδοχές, όμως αυτή είναι μια πρώτη επαφή του ανθρώπου με τον εαυτό του μέσω ενός φυσικού κατόπτρου.

Στην αρχαιότητα, μαθαίνουμε πως χρησιμοποιούσαν ορυκτά και μέταλλα για να μπορούν να καθρεφτίζουν το είδωλό τους, όπως ηφαιστειακό γυαλί, χαλκό, ορείχαλκο, σίδηρο, κασσίτερο, ασήμι και χρυσό. Οι Έλληνες, Αιγύπτιοι, Πέρσες, Χαλδαίοι, Μεσοποτάμιοι, Ρωμαίοι, Ετρούσκοι, Ινδοί, Εβραίοι, Θιβετιανοί, Κινέζοι καθρεφτίζονταν σε γυαλισμένα φύλλα μπρούντζου και αργύρου.

Ο πρόγονος του καθρέφτη που βρίσκουμε και χρησιμοποιούμε σήμερα στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη πρέπει να αναζητηθεί στη Γερμανία πριν από 200 περίπου χρόνια. Ήταν το 1835 λοιπόν όταν ο Γερμανός χημικός Justus von Liebig ανέπτυξε μια διαδικασία για την επικάλυψη της μιας πλευράς του γυαλιού με ένα λεπτό στρώμα από άργυρο. Η τεχνική σύντομα θα διαδιδόταν και θα βελτιωνόταν, συντελώντας στη μαζική παραγωγή του σύγχρονου καθρέφτη, του επαργυρωμένου γυαλιού δηλαδή.

Ο καθρέφτης είναι μια οπτική ηχώ που δέχεται, απορροφά και αναπαράγει εικόνες διευρύνοντας τη διάσταση του χώρου. Μπορεί επίσης να παραμορφώσει την πραγματικότητα και έχει μεγάλη και περίεργη ιστορία πίσω του.

Κατά την περίοδο του Μεσαίωνα η κατοχή και ακόμα περισσότερο η χρήση του καθρέφτη μπορούσε να στείλει τον εκάστοτε κάτοχό του στην Ιερά Εξέταση και τελικά στον εξαγνισμό μέσω της πυράς. Την ίδια εποχή οι Ευρωπαίοι συχνά μετέφεραν μαζί τους μικρά κομμάτια από καθρέφτη, τα οποία τα χρησιμοποιούσαν σαν φυλαχτό.

Ο καθρέφτης μέσα στα χρόνια αποκτά πολλές διαστάσεις, τόσο σε επίπεδο χρηστικότητας όσο και σε μεταφυσικό επίπεδο. Τον συναντάμε σαν βασικό εξοπλισμό των μάγων αλλά και των προφητών. Η κατοπτρομαντεία συναντάται από την αρχαιότητα μέχρι και την Ευρώπη της Αναγέννησης. Πιο συγκεκριμένα, η Αικατερίνη των Μεδίκων λέγεται πως υπήρξε η πιο δημοφιλής ανάμεσα στους μάγους των βασιλέων. Παρακολουθούσε σε έναν καθρέφτη ό,τι συνέβαινε στη Γαλλία και τις γειτονικές χώρες. Στην Αγγλία, τον 16ο αιώνα ο μάγος της Ελισάβετ της Αγγλίας χρησιμοποιούσε έναν καθρέφτη των Αζτέκων από οψιδιανό για να μπορεί να επικοινωνεί με τα πνεύματα. Σύμφωνα με άλλο μύθο, οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν έναν τεράστιο καθρέφτη απ’ όπου παρακολουθούσαν όλες τις εχθρικές κινήσεις. Στις μέρες μας αυτό το είδος της μαντείας το βρίσκει στην υποσαχάρια Αφρική.

Σαν μαγικό αντικείμενο ο καθρέφτης έχει χρησιμοποιηθεί και σε πάρα πολλά παραμύθια που μας είναι γνωστά μέχρι και σήμερα.

Στο παραμύθι της Χιονάτης ο καθρέφτης ενημερώνει την κακιά μητριά ποια είναι η ομορφότερη γυναίκα του κόσμου και στο παραμύθι με την Ωραία και το τέρας το νέο κορίτσι -που βρίσκεται αναγκαστικά κοντά στον τερατικά μεταμορφωμένο ήρωα ως μνηστή του- πληροφορείται μέσα από έναν μαγικό καθρέφτη πως ο πατέρας της είναι άρρωστος και παίρνει άδεια να πάει να τον δει. Στη “Βασίλισσα του Χιονιού” οτιδήποτε καθρεφτιζόταν στο μαγικό καθρέφτη παραμορφωνόταν και γινόταν άσχημο και αποκρουστικό.Ο Μαγικός Καθρέφτης του Χάρυ Πόττερ, οποίος αντανακλά τις βαθύτερες επιθυμίες αυτού που κοιτά σε αυτόν.

Θρύλοι για τους καθρέπτες

Θρύλοι και δοξασίες δεν σταμάτησαν να συνδέονται με τον καθρέφτη μέσα στους αιώνες. Οι Μάγιας πίστευαν πως μέσω του καθρέφτη, που λειτουργούσε σαν πύλη, θα μπορούσε κανείς να επικοινωνήσει με τους κατοίκους του άλλου κόσμου. Οι Αζτέκοι ιερείς χρησιμοποιούσαν τον καθρέφτη για μάγια αλλά και σαν μέσω θεραπείας. Άλλη δοξασία θεωρεί επικίνδυνο το να κοιταχτεί κανείς στον καθρέφτη τα μεσάνυχτα γιατί μέσα του εμφανίζονται οι ψυχές των νεκρών ή παράξενα ανόργανα όντα που μοιράζονται τον πλανήτη μας. Στις ιστορίες, βλέπουμε επίσης τους βρικόλακες να εμφανίζονται δίχως είδωλο, αφού είναι ήδη νεκροί και δεν έχουν ψυχή. Στην ελληνική λαϊκή παράδοση τώρα, ο καθρέφτης χρησιμοποιείται από τις ανύπαντρες κοπέλες σε συγκεκριμένες μέρες του χρόνου για μάθουν με τη βοήθειά του ποιον θα παντρευτούν.

Και στο χώρο της λογοτεχνίας η χρήση του καθρέφτη έχει μεγάλη αλληγορική σημασία. Οι λογοτέχνες τον χρησιμοποίησαν για να μπορέσουν να μιλήσουν για την εσωτερικότητα του ανθρώπου, έτσι όπως προβάλλεται στον καθρέφτη μέσα από τη ματιά του εκάστοτε ειδώλου. Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, για παράδειγμα, καθιστά το κάτοπτρο παραμορφωτικό της ψευδαίσθησης που έχουμε για τον εαυτό μας. Κατηγορεί με τον τρόπο αυτό τον άνθρωπο της εποχής του, ως έρμαιο της φιλοδοξίας και του κέρδους. Στο ίδιο μοτίβο, στην παραμορφωτική δηλαδή ιδιότητα του καθρέφτη κινείται και ο Λιούις Κάρολ, ο συγγραφέας του κλασικού παραμυθιού <<Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων>>. Ο συγγραφέας αντιτίθεται στο συντηρητισμό της βικτωριανής εποχής και η ιστορία του παραμυθιού εκτυλίσσεται μέσα στον καθρέφτη, όπου η πρωταγωνίστρια γνωρίζει τον κόσμο μέσα από των κόσμο των ειδώλων.

Πέρα όμως από σύμβολο στη λογοτεχνία, ο καθρέφτης έχει πολύ μεγάλη θέση ανάμεσα στις προκαταλήψεις που επικρατούν μέχρι και σήμερα. Θεωρείται πως το σπάσιμο του καθρέφτη φέρνει 7 χρόνια γρουσουζιά. Αυτή η δεισιδαιμονία εικάζεται πως προήλθε από το γεγονός ότι όταν ένας καθρέφτης έσπαγε, χρειαζόταν 7 χρόνια εργασία για την αντικατάστασή του, αφού ήταν ένα πολύ ακριβό αντικείμενο.. Σύμφωνα με άλλη ερμηνεία, μαζί με τον καθρέφτη έσπαζε και παραμορφωνόταν και η ψυχή, η οποία χρειαζόταν επτά χρόνια για να αναγεννηθεί. Υπήρχαν όμως και ειδικά ξόρκια που εξασφάλιζαν τη διάλυση της γρουσουζιάς. Ίσως όμως να έπαιζε ρόλο και ο επικίνδυνος για την υγεία υδράργυρος, που χυνόταν κατά το σπάσιμο του καθρέφτη. Άλλες φορές πάλι, ακούμε πως όποιος κοιτά τον εαυτό του στον καθρέφτη συχνά θα δει το διάβολο. Αυτό έχει μια θρησκευτική και ηθική κατα βάση υπόσταση και στην πραγματικότητα μάλλον προσπαθεί να αποτρέψει τους ανθρώπους από την αμαρτία της ματαιοδοξίας που δημιουργείται από τον αυτοθαυμασμό. Τέλος, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε χώρες του εξωτερικού όταν πεθαίνει κάποιος σκεπάζουν τις κουρτίνες για να μην παγιδευτεί για πάντα εκεί η ψυχή του νεκρού.

Στο Φενγκ Σούι τώρα, ο καθρέφτης έχει να κάνει με την ενέργεια και είναι σημαντικό στοιχείο για κάθε χώρο αρκεί να τοποθετείται στο σωστό σημείο. Για παράδειγμα, δεν πρέπει να τοποθετείτε ποτέ απέναντι από την είσοδο του σπιτιου , από παράθυρα και μπαλκονόπορτες γιατί έτσι φεύγει η ενέργεια που προσπαθεί να μπει στο χώρο. Άλλη μια λάθος χρήση του καθρέφτη είναι η τοποθέτησή του μέσα στο υπνοδωμάτιο γιατί πιστεύεται πως απασχολούν το μυαλό μας και δεν ηρεμούμε. Μέσα στους καθρέφτες προτείνεται να αντικατοπτρίζεται μόνο κάτι όμορφο και χρήσιμο, οτιδήποτε δηλαδή θέλουμε σε αφθονία.

Και οι επιστήμονες ασχολήθηκαν με τα κάτοπτρα και μέσα από πολύωρα πειράματα, ερευνητές μελέτησαν πως η πολύωρη επαφή ενός ατόμου με τον καθρέφτη οδηγεί στην ανάδειξη υποσυνείδητων σκέψεων που σταδιακά ίσως οδηγήσουν στην κατανόηση του εαυτού μας. Αν το σκεφτούμε βαθύτερα μπορεί με αυτόν τον τρόπο να δημιουργείται ένα μαγικό πέρασμα στον κόσμο του κρυφού μας εαυτού και των απόκρυφων επιθυμιών μας.

 

Τέλος, και στην σύγχρονη ιατρική ο καθρέφτης αποτελεί πλέον ένα πρωτοποριακό εργαλείο. Έχει αναγνωριστεί ως μια συμπληρωματική μη επεμβατική μέθοδος που μπορεί να δώσει λύση σε ανίατους χρόνιους πόνους και ψευδο-πόνους νευρολογικής φύσεως, βοηθώντας, επίσης, στην αποκατάσταση σωματικών βλαβών και παραλύσεων. Την τεχνική αυτή ανακάλυψε ο νευροεπιστήμονας : Vilayanur S. Ramachandran. Η θεραπεία του καθρέφτη (mirror therapy) έχει ως στόχο να ξεγελάσει τον εγκέφαλο. Τοποθετώντας, λοιπόν, ένα ασθενές μέλος πίσω από τον καθρέφτη, και το υγιές ακριβώς μπροστά του, επιτυγχάνεται η αντανάκλαση του υγιούς μέλους στον καθρέφτη. Έπειτα κουνώντας το υγιές μέλος και παρατηρώντας το στον καθρέφτη, ο εγκέφαλος λαμβάνει μία ψεύτικη οπτική πληροφόρηση πως το ασθενές μέλος κουνιέται, διαμορφώνοντας, έτσι, έναν νέο χάρτη σώματος.

Σκάναρε και προχώρα την έρευνα:Έρευνα, Ινώ Τζιμίκα

Share this!

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *