Tο σύνολο των διαδικασιών διαμέσου των οποίων πληθώρα υλικών εμπεριέχονται στα ΑΠΟΒΛΗΤΑ που δημιουργούνται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, αντιμετωπίζονται υπό ένα διαφορετικό πρίσμα. Δηλαδή ως πρώτες ύλες από τις οποίες μπορούν να παραχθούν νέα προϊόντα. Έτσι συμβάλλει στον περιορισμό της κατανάλωσης των πρωτογενών πόρων (υλικών και ενεργειακών) που απαιτούνται για την κατασκευή νέων προϊόντων, που ονομάζεται ανακύκλωση. Ταυτόχρονα, μέσω των εναλλακτικής μορφής διαχειριστικών εργαλείων της ανακύκλωσης και συγκεκριμένα της ανάκτησης και της επαναχρησιμοποίησης, περιορίζεται σε μεγάλο ποσοστό ο όγκος των απορριμμάτων που οδηγούνται προς τελική διάθεση.
Στοιχεία της ΕΕΑ
Η ανακύκλωση αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο ως στάδιο μιας ολιστικής στρατηγικής διαχείρισης και μείωσης των αστικών αποβλήτων. Βέβαια, δεν έχει αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (EEA).
Ειδικότερα σε ότι αφορά στα πλαστικά απόβλητα συσκευασίας τα ποσοστά των συλλεγόμενων και εν δυνάμει ανακυκλώσιμων αυξάνονται. Έτσι, φτάνουν ακόμα και το 70% επί των παραγόμενων στις χώρες της ΕΕ, καταγράφοντας παρόλα αυτά τεράστιες διαφοροποιήσεις μεταξύ των χωρών μελών.
Τη μερίδα του λέοντος στην εισαγωγή (από την ΕΕ και άλλες χώρες) πλαστικών αποβλήτων, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, κατέχει η Κίνα με το 45% της παγκόσμιας παραγωγής αυτών να οδηγείται στην ασιατική χώρα. Αρχής γενομένης την 31/12/2017 στο πλαίσιο της αναθεωρημένης περιβαλλοντικής πολιτικής που υιοθετήθηκε σε εθνικό επίπεδο, η Κίνα έθεσε σε εφαρμογή περιορισμούς μόνιμου χαρακτήρα, σχετικά με την εισαγωγή μη βιομηχανικών πλαστικών αποβλήτων από άλλες χώρες.
Πού οδήγησε η απόφαση;
Η παραπάνω απόφαση έθεσε σε αδράνεια τις μέχρι πρότινος εφαρμοζόμενες ανά την υφήλιο πολιτικές διαχείρισης αποβλήτων. Προκαλώντας παράλληλα τριγμούς στον τομέα της εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων πλαστικού. Έτσι, οι ανεπτυγμένες χώρες αναγκάστηκαν να αναζητήσουν νέους υποψήφιους αποδέκτες των δικών τους απορριπτόμενων πλαστικών αποβλήτων. Επιπρόσθετα, ανέδειξε το γεγονός ότι οι συγκεκριμένες πρακτικές κυρίως μετακυλύουν (δια της πλαγίας) το πρόβλημα της διαχείρισης υιοθετώντας λύσεις του τύπου NIMBY (Not In My Βackyard) χωρίς συμβολή στην επίτευξη ουσιαστικών αποτελεσμάτων. Πρακτικές μέσω των οποίων όπως αποδείχθηκε σε πολλές περιπτώσεις εξυπηρετούνταν άλλες σκοπιμότητες.
Οι εφαρμοζόμενες έως και σήμερα πολιτικές διαχείρισης τελούν πλέον υπό αμφισβήτηση για ποικίλους λόγους, μεταξύ των οποίων και οι ακόλουθοι:
- Παρά το αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα που έχει παρέλθει από την έναρξη εφαρμογής των διαχειριστικών πολιτικών αυτού του τύπου τα ποσοστά που καταγράφονται σε ότι αφορά στην ανακύκλωση υπολείπονται κατά πολύ των στόχων σχεδιασμού
- Η επί σειρά ετών «αποτυχία» σχεδόν του συνόλου των χωρών-μελών τη ΕΕ αλλά και άλλων χωρών παγκοσμίως ως προς την επίτευξη των αρκετά φιλόδοξων και υψηλών στόχων διαχείρισης η αναπροσαρμογή αυτών συνεχίζει να γίνεται πάντα προς τα πάνω.
- Η παγκόσμια παραγωγή πλαστικού αυξάνεται διαρκώς έχοντας ξεκινήσει το 1950 από τα 1.5 εκατομμύρια τόνους και ανερχόμενη πλέον στα 370 εκατομμύρια τόνους. Οι ποσότητες που παράγονται και διακινούνται στην παγκόσμια αγορά μαρτυρούν τις τεράστιες ανάγκες της συγκεκριμένης βιομηχανίας σε πρώτες ύλες. Ενώ η καθιέρωση της ανακύκλωσης και της επαναχρησιμοποίησης θα συνεισέφερε σημαντικά μέσω της μείωσης του κόστους παραγωγής φαίνεται να έχει απορριφθεί ως λύση από την πλειοψηφία των επιχειρήσεων του κλάδου, οι οποίες επιλέγουν τη χρήση νέων πρώτων υλών και πόρων για τα προϊόντα τους.
- Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΕ παρατηρείται αύξηση της συλλεγόμενης ποσότητας πλαστικών αποβλήτων μέσω του υφιστάμενου δικτύου ανακύκλωσης. Ωστόσο τα στοιχεία αυτά δεν επαρκούν για να επιβεβαιωθεί η αξιοποίηση (επαναχρησιμοποίηση) των ανωτέρω εν δυνάμει ανακυκλώσιμων στη διαδικασία. παραγωγής νέων υλικών. Τα πλαστικού τύπου απόβλητα που μέχρι πρότινος οδηγούντο στην Κίνα με δεδομένη την απουσία αγοραστών, αντιμετωπίζονται πλέον ως απόβλητα και οδηγούνται προς τελική διάθεση σε ΧΥΤΑ πρακτική που αποτελούσε μονόδρομο για σημαντικό μέρος αυτών και κατά το διάστημα που δεν υπήρχαν περιορισμοί στη μεταφορά τους στην ασιατική χώρα, ως αποτέλεσμα της χαμηλής τους ποιότητας που καθιστούσε ανεπαρκή για να επαναχρησιμοποιηθούν στην παραγωγική διαδικασία.
Οι έρευνες τα τελευταία χρόνια επικεντρώνονται σε εναλλακτικές προσεγγίσεις του ζητήματος της διαχείρισης των πλαστικών αποβλήτων, εστιάζοντας στη διερεύνηση των δυνατοτήτων αξιοποίησης τους, σε εφαρμογές ανάκτησης ενέργειας, σε ρόλο μέσου ενισχύσεως στην κατασκευή ή/ και επισκευή οδοστρωμάτων.
Οι εναλλακτικές διαχειριστικές πρακτικές αποτελούν το μοναδικό τρόπο επίτευξης των απαιτητικών στόχων που έχουν τεθεί σε ό,τι αφορά στην αύξηση των ανακτώμενων υλικών και στην εκτρεπόμενης από την τελική διάθεση ποσότητας αποβλήτων. Η αξιοποίηση αποβλήτων ως δευτερογενείς ύλες για την παραγωγή υλικών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε ποικίλες εφαρμογές σε θα μπορούσε να αποτελέσει λύση στην διαχείριση και άλλων κατηγοριών αποβλήτων (ελαστικά, απόβλητα κατασκευών/ κατεδαφίσεων κ.α.).
Σκάναρε και ακολούθησε την έρευνα:
Κώστας Μπογιατζίδης, Μηχανολόγος Μηχανικός
