Μεταπηδήστε στο περιεχόμενο

ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ: ΚΑΠΟΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Καλή χρονιά και από εμάς! Ήρθε το 2022 και ελπίζουμε τα πράγματα να πάνε καλύτερα, καθώς ο COVID-19 μας έχει ταλανίσει. Κλειστές καφετέριες και μαγαζιά, διαχωρισμός εμβολιασμένων-ανεμβολίαστων, νέα μέτρα, είναι κάποια από αυτά που στην κυριολεξία μας κούρασε το 2021. Μιας και μας παρακολουθείτε από διάφορες περιοχές, κάναμε μια λίστα με κάποια από τα πρωτοχρονιάτικα ήθη και έθιμα στη χώρα!

Προς τα Ιωάννινα

Πωγώνι. Ανήκει στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων, της Περιφέρειας Ηπείρου. Οι «βασιλοκουλούρες» του Αη-Βασιλιού ζυμώνονται από την παραμονή. Άλλοτε ζυμώνονταν τρεις, η πιο μεγάλη για την οικογένεια, και δύο μικρότερες, για τον τσομπάνο και το γελαδάρη.

Λίγα χρόνια πριν, το βράδυ της παραμονής, στα καφενεία των χωριών, οι άνδρες «για το καλό του χρόνου», έπαιζαν με λίγα χρήματα «τριάντα μία». Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, ο κόσμος ήθελε τον πρώτο άνθρωπο που θα συναντήσει να είναι «καλός». Πήγαιναν να ταΐσουν τα ζώα με άχυρο, κρεμούσαν στα γιδοπρόβατα ένα κλαδάκι και πήγαιναν στην εκκλησία.

κονιτσά

Χωριά της Κόνιτσας. Ανήκουν στο νομό Ιωαννίνων. Οι νοικοκυρές την ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ έφτιαχναν τη Βασιλόπιτα. Μάλιστα, με τα φύλλα που είχαν ετοιμάσει από την προηγούμενη μέρα. Στο Κεράσοβο στόλιζαν τη βασιλόπιτα με ποικίλα σύμβολα.

Στο κέντρο της πίτας πάντα υπήρχε ο σταυρός, που συμβόλιζε τον Χριστό. Φυσικά αυτός που θα το έβρισκε, θα ήταν καλότυχος για το 2022. Επίσης, για καλή σοδειά έβαζαν ένα στάχυ, ενώ για το τσίπουρο και το κρασί ένα μικρό κομμάτι κληματόβεργας.

Το πρωί της Πρωτοχρονιάς όλη η οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία για να είναι ευλογημένος ο νέος χρόνος. Ο νοικοκύρης έχει ένα ρόδι. Μάλιστα, το σπάει στην πόρτα του σπιτιού, μόλις επιστρέψουν από τη Θεία Λειτουργία. «Με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά», λέει.
Κεράσοβο


Κως.
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, κρατάνε μεγάλα ομοιώματα εκκλησιάς ή καραβιού και ψάλλουν το γνωστό «αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά ψιλή μου δεντρολιβανιά…». Όμως εκεί υπάρχουν και τα κώτικα κάλαντα:

Εις αυτό το Νέον Έτος Βασιλείου εορτή,

ήρθα να σας χαιρετήσω με την πρέπουσα ευχή.

Εύχομαι, λοιπόν, να ζείτε πολλούς χρόνους ευτυχείς,

τον Βασίλειο τον Μέγα να’ χετε συνδρομητή.

Κι όσους έχετε στα ξένα να δεχθείτε με καλό,

με υγεία κι ευτυχία τον Θεό παρακαλώ.

Κ’ εις έτη πολλά κι ένα κομμάτι μπακλαβά!

Μάλιστα, οι κάτοικοι συνηθίζουν να φτιάχνουν τον «μπακλαβά» από φύλλα ζύμης. Το ανοίγουν με το «πιτθαριόξυλο» και τ’ απλώνουν στο ταψί με σησάμι καβουρδισμένο και καρύδι ή αμύγδαλο.

Εδώ μπορείτε να ακούσετε την ανάγνωση του άρθρου


ΚΩΣ

Ανατολική Μακεδονία και Θράκη

Δράμα. Οι Μωμόγεροι, ένα είδος λαϊκού παραδοσιακού θεάτρου, αναβιώνει στα προσφυγικά ποντιακά χωριά Σιταγροί και τα Πλατανιά. Η ονομασία «Μωμόγεροι» προέρχεται από τις λέξεις «μίμος» και «γέρος». Από τις μιμητικές κινήσεις που κάνουν οι πρωταγωνιστές με μορφή γεροντικών προσώπων. Οι παραστάσεις πραγματοποιούνται όλο το Δωδεκαήμερο (Χριστούγεννα, ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ και Θεοφάνια).

Καλή Βρύση Δράμας. Κυρίαρχο στοιχείο είναι τα Μπαμπούγερα. Οι κάτοικοι μεταμφιέζονται και 6-8 Ιανουαρίου κυκλοφορούν στο δρόμο. Να σημειωθεί πως οι ρίζες προέρχονται από τη λατρεία του θεού Διόνυσου.

ΔΡΑΜΑ

Καβάλα. Πολλοί διατηρούν τα προσφυγικά έθιμα. Σπάσιμο του ροδιού μπροστά στην είσοδο του σπιτιού για καλή τύχη, μεταφορά μίας πέτρας -συνήθως από το μικρότερο μέλος της οικογένειας- στο εσωτερικό του σπιτιού για να είναι στέρεο το σπίτι και γερή ολόκληρη η οικογένεια τη νέα χρονιά.

Καβάλα

Θάσος. Κάθονται όλοι γύρω από το αναμμένο τζάκι, τραβούν την ανθρακιά (θράκα) προς τα έξω και ρίχνουν γύρω στα αναμμένα κάρβουνα, φύλλα ελιάς. Βάζοντας στο νου τους από μία ευχή, χωρίς να την πουν στους άλλους. Όποιου το φύλλο γυρίσει περισσότερο, εκείνου θα πραγματοποιηθεί και η ευχή του.

Θάσος

Σκάναρε και ακολούθησε την έρευνα:

Μαρία Γερμαντζίδου, Δημοσιογράφος

Share this!

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *