Υπάρχει λόγος που το εμπόριο και οι ανταλλαγές ήταν βασικά συστατικά της επιτυχίας και της επέκτασης της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.
Το εμπόριο στη Βυζαντινή αυτοκρατορία ξεκίνησε σαν κάτι κακό. Η στάση των Βυζαντινών απέναντι στο εμπόριο είχε αλλάξει πολύ σε σχέση με την αρχαιότητα και τη Ρώμη. Η δραστηριότητα δε θεωρούταν ιδιαίτερα ευυπόληπτη. Υπήρχε μια γενική δυσπιστία για εμπόρους και επιχειρηματίες. Για παράδειγμα, ο αυτοκράτορας Θεόφιλος έκαψε ένα ολόκληρο πλοίο με το φορτίο του, όταν ανακάλυψε ότι η σύζυγός του, Θεοδώρα, ασχολήθηκε με το εμπόριο και είχε οικονομικές σχέσεις με αυτό το πλοίο.
Ακούστε την ανάγνωση του άρθρου
Πράγματι, στη βυζαντινή τέχνη και λογοτεχνία, έμποροι, πωλητές, τραπεζίτες και τοκογλύφοι που είχαν προσπαθήσει να εξαπατήσουν τους πελάτες τους συχνά, απεικονίζονταν να κατοικούν στα κατώτερα επίπεδα της κόλασης.
ΠΩΣ ΑΛΛΑΞΕ ΑΥΤΟ;
Άλλαξε με την ανάμειξη του κράτους. Το εμπόριο λειτουργούσε μέσω πολυάριθμων κληρονομικών συντεχνιών με εμπόρους που μετέφεραν τα αγαθά, που επιδοτούνταν από το κράτος και είχαν σημαντικά μειωμένους δασμούς – διόδια.
Τους δασμούς επί των εισαγόμενων εμπορευμάτων εισέπρατταν κρατικοί υπάλληλοι γνωστοί ως κομμερκιάριοι. Οι οποίοι το έκαναν για όλες τις εμπορικές συναλλαγές και σφράγιζαν με την επίσημη σφραγίδα μολύβδου τα εμπορεύματα που είχαν περάσει από έλεγχο. Για τον περιορισμό της διαφθοράς, οι κομμερκιάριοι τοποθετούνταν στις θέσεις τους για ένα έτος και στη συνέχεια μετακινούνταν αλλού.
Τελωνειακοί σταθμοί ήταν διάσπαρτοι κατά μήκος των συνόρων και των μεγάλων λιμανιών της αυτοκρατορίας, με δύο από τους σημαντικότερους να είναι στην Άβυδο και στο Ιερό. Από εκεί ελέγχονταν τα στενά μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και των Δαρδανελίων. Το λαθρεμπόριο πρέπει να ήταν συνηθισμένη πρακτική, αλλά λαμβάνονταν μέτρα για την αντιμετώπισή του.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΑ
Τα αγαθά που κυριαρχούσαν στο εμπόριο κατά την αρχαιότητα συνέχισαν να κυριαρχούν και στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία της μεσαιωνικής περιόδου ήταν:
- Ελαιόλαδο
- Κρασί
- Σιτάρ
- Μέλι
- Σάλτσα ψαριών (γάρος)
Ομοίως, ο πήλινος αμφορέας παρέμεινε το κύριο δοχείο αποθήκευσης και μεταφοράς.
Το περιεχόμενο προσδιοριζόταν προσεκτικά είτε με σφραγισμένες επιγραφές στις πλευρές είτε με πήλινες ετικέτες. ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ αμφορείς έχουν βρεθεί σε όλη τη Μεσόγειο και στην αρχαία Βρετανία, στον Εύξεινο Πόντο, στην Ερυθρά Θάλασσα και σε περιοχές της Αραβικής Θάλασσας. Από τον 12ο αι. μ.Χ. οι αμφορείς άρχισαν να αντικαθίστανται από τα ξύλινα βαρέλια, τα οποία, τελικά, κυριάρχησαν.
ΤΙ ΓΙΝΟΤΑΝ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ
Οι απλοί πολίτες μπορούσαν να αγοράσουν αγαθά σε αγορές που βρίσκονταν σε πλατείες ή σε σειρές μόνιμων καταστημάτων παραπλεύρως δρόμων των μεγάλων πόλεων. Τα καταστήματα είχαν συνήθως δύο ορόφους – έναν στο επίπεδο του δρόμου, όπου κατασκευάζονταν, αποθηκεύονταν και πωλούνταν τα αγαθά και έναν δεύτερο όροφο, όπου ζούσαν ο καταστηματάρχης ή ο τεχνίτης και η οικογένειά του. Σε τέτοιους δρόμους, στεγασμένες στοές προστάτευαν τους αγοραστές από τον ήλιο και τη βροχή, καθώς ήταν συχνά στρωμένες με μαρμάρινες πλάκες και μωσαϊκά.
Σε ορισμένες πόλεις υπήρχε η συνήθεια οι καταστηματάρχες να διατηρούν λάμπες έξω από τα καταστήματά τους για να παρέχουν φωτισμό στους δρόμους. Ακριβώς όπως και σήμερα, οι καταστηματάρχες προσπαθούσαν να απλώσουν τα προϊόντα τους έξω από το μαγαζί όσο το δυνατόν περισσότερο για να προσελκύσουν τους αγοραστές! Μάλιστα, υπάρχουν αυτοκρατορικά αρχεία στα οποία διατυπώνονται παράπονα για αυτή την πρακτική.
Κορυφαία γεγονότα για τις αγορές ήταν τα πανηγύρια και οι γιορτές που πραγματοποιούνταν σε σημαντικές θρησκευτικές ημερομηνίες, όπως η γέννηση ή το μαρτύριο κάποιου Αγίου. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι εκκλησίες, κυρίως εκείνες με ιερά λείψανα που προσέλκυαν προσκυνητές από μακριά, γίνονταν το επίκεντρο των προσωρινών αγορών όπου στους πάγκους πωλούνταν κάθε είδους αγαθά.
ΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΚΑΙ Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥΣ
Η γεωγραφική θέση ήταν περιζήτητη. Οι Άραβες ήταν και εκείνοι δυνατοί στο εμπόριο, αλλάεχθρικοί με τους Βυζαντινούς. Το αποτέλεσμα ήταν να μην υπάρχει έντονη εμπορική δραστηριότητα. Επίσης, οι Άραβες ήταν αυτοί που κατέκτησαν ένα σημαντικό μέρος της αυτοκρατορίας, οδηγώντας στην ανάδειξη των λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας και της Κωνσταντινούπολης σε σημαντικά εμπορικά κέντρα.
Μετά τους Άραβες, σταδιακά, οι Δυτικοί επανήλθαν στο εμπόριο και κατάφεραν να αποσπάσουν προνόμια από την αυτοκρατορία. Τα πρώτα προνόμια φαίνεται πως δόθηκαν το 992 από το Βασίλειο Β’ στους Βενετούς, σε μια εποχή ακμής για την αυτοκρατορία. Το λάθος της παραχώρησης εμπορικών προνομίων στους Δυτικούς, οδήγησε στην αποδυνάμωση του εμπορικού στόλου της αυτοκρατορίας. Αυτό οδήγησε στην οικονομική μαράζωση της αυτοκρατορία, Ο πόλεμος , οι στρατιωτικές ήττες και η απώλεια εδαφών, έφεραν το εμπόριο και τους Βυζαντινούς σε παρακμή.
Σκάναρε και ακολούθησε την έρευνα
Μαρίλη Μπουφίδου, Δημοσιογράφος
