Πριν από περίπου 500 χρόνια που ακόμη ο Κολόμβος δεν είχε ανακαλύψει την Αμερική, ένας σπουδαίος προκολομβιανός πολιτισμός άκμαζε στη Νότια Αμερική. Oι ΊΝΚΑΣ. Πάνω από 100 έθνη, 10 εκ. άνθρωποι έζησαν σε μια αυτοκρατορία με παλάτια, τόσο μεγάλα όσο αυτά της Ευρώπης.
Κατά τον 15ο και 16ο αιώνα, οι Ίνκας αποτελούσαν τη μεγαλύτερη αυτοκρατορία στην περιοχή της Νότιας Αμερικής. Με κέντρο το Περού, εκτεινόταν κατά μήκος της ακτής του Ειρηνικού και των υψιπέδων των Άνδεων από τα βόρεια σύνορα του σύγχρονου Ισημερινού μέχρι τον ποταμό Μάουλε στη κεντρική Χιλή.
Η ονομασία Ίνκα προέρχεται από το έθνος των Ίνκας και στην επίσημη γλώσσα τους, τη Κέτσουα, σημαίνει «κυβερνήτης» ή «άρχοντας». Ο όρος δηλαδή χρησιμοποιήθηκε για να αναφερθεί στην άρχουσα τάξη ή στην άρχουσα οικογένεια. Ωστόσο αργότερα, οι Ισπανοί χρησιμοποιήσαν την ονομασία ως εθνοτικό όρο που αναφερόταν στους λαούς που είχαν υποταχθεί στους Ίνκας.
Η προέλευση των Ίνκας και η επέκταση της αυτοκρατορίας
Σύμφωνα με ορισμένους μύθους, οι Ίνκας δημιουργήθηκαν από το θεό του ήλιου, Ίντι. Αυτός έστειλε τους γιους και τις κόρες του στη Γη, με σκοπό να βρουν ένα κατάλληλο μέρος για να δημιουργήσουν μια αυτοκρατορία. Ο θρύλος λέει ότι ο ένας από τους γιους του, ο Μάνκο Κάπακ, αφού σκότωσε πρώτα τα αδέλφια του.
Στη συνέχεια οδήγησε τις αδελφές του σε μια κοιλάδα κοντά στο Κούσκο, όπου και εγκαταστάθηκαν. Ο Μάνκο Κάπακ έγινε ο αρχηγός της φυλής και θεωρείται ο πρώτος βασιλιάς του Κούσκο. Έτσι οι Ίνκας ξεκίνησαν ως φυλή στην περιοχή του Κούσκο, που αποτέλεσε μετέπειτα την πρωτεύουσά τους, περίπου τον 12ο αιώνα.
Εδώ μπορείτε να ακούσετε την ανάγνωση του άρθρου
Το 1438 άρχισε εκτεταμένα η επέκταση της αυτοκρατορίας υπό τον αυτοκράτορα Πατσακούτι Ίνκα Γιουπάνκι, ο οποίος κατέκτησε τη μισή οροσειρά των Άνδεων. Ο Πατσακούτι, με διπλωματικούς τρόπους, προσπάθησε να κάνει τους αντιπάλους του να παραδοθούν ειρηνικά. Αρχικά, έστελνε κατάσκοπους ώστε να τον πληροφορήσουν για την πολιτική οργάνωση, τη στρατιωτική δύναμη και τον πλούτο των περιοχών, που ήθελε να κατακτήσει. Έπειτα τους πρόσφερε πολυτελή δώρα και τους υποσχόταν περισσότερα πλούτη αν τασσόταν υπό την εξουσία του. Όσοι δεν δεχόντουσαν ειρηνικά, ακολουθούσε στρατιωτική κατάκτηση.
Οι εδαφικές κατακτήσεις συνεχίστηκαν και μετά το θάνατο του Πατσακούτι το 1471, τόσο από το γιο του Τούπακ Ίνκα Γιουπάνκι όσο και από τους υπόλοιπους απογόνους τους. Κατάφεραν να εντάξουν περιοχές, όπως:
- Τον Ισημερινό
- Τη Βολιβα
- Τη Χιλή
- Ένα μικρό τμήμα της νοτιοδυτικής Κολομβίας
- Τη βορειοδυτική Αργεντινή
Αυτή η θαυμαστή αυτοκρατορία όμως λεηλατήθηκε και καταστράφηκε το 1533 από τους Ισπανούς κατακτητές με επικεφαλής τον Φρανθίσκο Πιθάρρο.
Η έλευση των Ισπανών
Οι Ισπανοί έφτασαν στην περιοχή το 1526, ενώ είχαν ήδη κατακτήσει το Μεξικό, τον Παναμά και τη Καραϊβική. Γνωρίζοντας ότι η περιοχή ήταν μια πλούσια γη, ο κύριος σκοπός τους ήταν η εύρεση χρυσού. Μετά τη βασιλική έγκριση, ο Πιθάρρο πραγματοποίησε μια δεύτερη αποστολή στο Περού για να κατακτήσει την περιοχή, φέρνοντας μαζί του όπλα και άλογα. Η κατάκτηση των Ίνκας ήταν σύντομη και πολύ βίαιη με την πρωτεύουσα να παραδίνεται στα χέρια των κατακτητών το 1533.
Την περίοδο που οι Ισπανοί επέστρεψαν στο Περού, στην αυτοκρατορία διεξήχθη ένας εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στους δύο γιους του αυτοκράτορα Ουάινα Κάπακ. Αν και νικητής του πολέμου αναδείχθηκε ο Αταουάλπα, πολύ γρήγορα έγινε αιχμάλωτος των Ισπανών κατακτητών.
Οι Ισπανοί απαίτησαν από τους Ίνκας όχι μόνο να δεχτούν την αυτοκρατορία του βασιλιά της Ισπανίας αλλά και να ασπαστούν το χριστιανισμό. Οι Ίνκας, αν και ήταν ένας προηγμένος λαός, υστερούσαν κατά πολύ τεχνολογικά και πόσο μάλλον στη κατασκευή νέων όπλων.
Η βιαιότητα των κατακτητών δεν είχε σταματημό. Ο Αταουάλπα για να διευθετήσει την ελευθερία του, μετά τη σύλληψή του, υποσχέθηκε στον Πιθάρρο ένα δωμάτιο γεμάτο χρυσό και ασήμι. Αφού κατάφερε να εκπληρώσει την υπόσχεσή του, ο Πιθάρρο, αντί να τον ελευθερώσει, τον σκότωσε δημοσίως. Όσοι κατάφεραν να σωθούν, κατέφυγαν μέσα στα δάση, ψηλά στα βουνά. Η πόλη του Μάτσου Πίτσου, χάρη στη τοποθεσία της, θεωρήθηκε ως το τελευταίο καταφύγιο των Ίνκας για να ξεφύγουν από τους Ισπανούς.
Γιατί ξεχώριζαν οι Ίνκας;
Οι Ίνκας σημείωσαν θαυμαστά επιτεύγματα στον τομέα της μηχανικής. Κατασκευάζοντας δρόμους, κανάλια, σιντριβάνια και υδραγωγεία αντίστοιχα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ωστόσο, για αυτό που φημιζόντουσαν ήταν οι ικανότητες τους στην αρχιτεκτονική. Για τη κατασκευή των κτιρίων τους χρησιμοποιούσαν τούβλα, άχυρα αλλά κυρίως τεράστιες πέτρες, οι οποίες ήταν κομμένες με τέτοια ακρίβεια κάνοντας τη κατασκευή αρτιότερη. Χαρακτηριστικό υπόδειγμα της αρχιτεκτονικής τους αποτελεί το Μάτσου Πίτσου, ένα από τα πιο εντυπωσιακά μνημεία που έχουν διασωθεί μέχρι και σήμερα.
Αξιοσημείωτο αποτελεί και το οικονομικό σύστημα που είχαν υιοθετήσει οι Ίνκας. Το οποίο απεδείχθη επιτυχημένο και ικανό να διατηρήσει την αυτοκρατορία. Η επιτυχία της κεντρικά σχεδιασμένης οικονομίας οφειλόταν τόσο στη διαχείριση της εργασίας όσο και στη διαχείριση των πόρων. Το οικονομικό τους σύστημα λειτουργούσε χωρίς χρήματα ως αντάλλαγμα.
Μάλιστα, οι οικονομικές ανταλλαγές πραγματοποιούνταν με το σύστημα ανταλλαγής. Έτσι, οι άνθρωποι αντάλλασσαν μεταξύ τους πράγματα που χρειαζόντουσαν. Στην πραγματικότητα, η οικονομία ήταν σχεδιασμένη έτσι ώστε να ικανοποιεί τις βασικές ανάγκες του κάθε πολίτη, έχοντας σχεδιάσει μια δική τους εσωτερική αγορά.
Σκάναρε και ακολούθησε την έρευνα:
Γεωργία Γαϊδατζή, Δημοσιογράφος
