Παρά το γεγονός ότι το ακριβές περιεχόμενο του όρου «γενοκτονία» είναι πλέον αντικείμενο ιστορικής και εννοιολογικής αντιπαράθεσης, γενικά μιλώντας, η γενοκτονία αναφέρεται στον σκόπιμο αφανισμό μεγάλων πληθυσμιακών ομάδων.
Γενοκτονίες έχουν λάβει χώρα σε κάθε γωνιά της οικουμένης και δυστυχώς συμβαίνουν ακόμα, παρά την παγκόσμια κατακραυγή που συνήθως επισύρουν. Η μεγαλύτερη όμως γενοκτονία που συνέβη ποτέ στον πλανήτη αλλά και ταυτόχρονα η λιγότερο συζητημένη, είναι αυτή των Ιθαγενών ή Ινδιάνων της Αμερικανικής Ηπείρου.
Με την ονομασία Ινδιάνοι συνηθίζεται να αποκαλούνται γενικά οι ιθαγενείς πληθυσμοί της Αμερικής πριν την ανακάλυψή της από τους Ευρωπαίους στα τέλη του 15ου αιώνα.
Με την ίδια ονομασία αποκαλούνται μέχρι και σήμερα ορισμένες εθνικές μειονότητες, των οποίων οι ρίζες προέρχονται από τους ιστορικούς αυτούς λαούς. Ορισμένοι από αυτούς τους ιθαγενείς διατηρούν μέχρι σήμερα ένα μοναδικό τρόπο ζωής, ενώ κάποιοι άλλοι αναζήτησαν μόνιμη διαμονή δημιουργώντας μικρές κοινότητες και χωριά, ενώ σε κάποιες περιοχές κατάφεραν να οργανωθούν σε μεγαλύτερες κοινότητες, ακόμα και πόλεις, με πολιτική οργάνωση. Η ονομασία προέρχεται από την πεποίθηση του Κολόμβου ότι έφτασε στην Ινδία, ενώ στην πραγματικότητα είχε φτάσει στην Αμερική και ότι οι κάτοικοι που συνάντησε είναι Ινδοί. Με την εισβολή από την Ευρώπη εξαπλώθηκαν επιδημίες, όπως η ευλογιά, ο τύφος, η ιλαρά κι η διφθερίτιδα, οι οποίες αφάνισαν έως και 110 εκατομμύρια ιθαγενών της Αμερικής. Τέλικα, οι Ινδοί εξαφανίστηκαν λόγω ασθενειών και διωγμών από τους Ευρωπαίους.
Με βάση ανθρωπολογικές, γενετικές και γλωσσικές μελέτες, οι ειδικοί συμφωνούν ότι οι περισσότεροι ιθαγενείς της Αμερικής προέρχονται από πληθυσμούς που πιθανότατα μετανάστευσαν από τη Σιβηρία και πέρασαν από το Βερίγγειο πορθμό περίπου 9.000-15.000 χρόνια πριν.
Η ονομασία «Ινδιάνοι» είναι εντελώς άσχετη με τους Ινδιάνους. Είναι γέννημα των λευκών που επειδή νόμιζαν ότι είχαν ανακαλύψει τις Δυτικές Ινδίες, ονομάτισαν τους ιθαγενείς λαούς «Ινδούς» ή «Ινδιάνους», αδιαφορώντας για το πώς ονόμαζαν οι ίδιοι τους εαυτούς τους.
Επίσης, καλλιέργησαν την αντίληψη ότι πρόκειται για ένα λαό ομοιογενή και ομοιόμορφο. Και μ’ αυτό τον τρόπο τούς αναπαριστούν έκτοτε. Στην πραγματικότητα, επρόκειτο για εκατοντάδες ανεξάρτητες φυλές με ξεχωριστά ήθη και έθιμα, ξεχωριστές γλώσσες, ξεχωριστό τρόπο οργάνωσης και διαφορετικές εξωτερικές εμφανίσεις. Αυτή η παραμόρφωση, επικεντρώθηκε σε δύο τύπους Ινδιάνων, τον ηλικιωμένο σοφό που συμβουλεύει τους λευκούς και τον αιμοχαρή πολεμιστή που ζει για να σκοτώνει εποίκους και να αρπάζει τις γυναίκες τους. Ακόμα και πρακτικές βάρβαρες που αποδίδονται στους Ινδιάνους, όπως το ξερίζωμα με μαχαίρι του τριχωτού της κεφαλής του αντιπάλου, το scalp, εισήχθησαν στην Αμερική από τους Ευρωπαίους κατακτητές.
Συνολικά από τα πρώτα χρόνια της «ανακάλυψης» της Αμερικής, μέχρι και το τέλος του 19ου αιώνα, περισσότεροι από 100.000.000 Ιθαγενείς εξοντώθηκαν.
Συγκεκριμένα, ο αριθμός των Ιθαγενών στη Βόρεια Αμερική το 1919 έφτανε τους 400.000, μόλις, 18 με 19 εκατομμύρια λιγότεροι σε σύγκριση με το 1492. Ο David Stannard στο βιβλίο του, American Holocaust, κάνει λόγο για 100 εκατομμύρια ανθρώπους που εξοντώθηκαν συνολικά, μεταξύ αυτών γύρω στα 18 εκατομμύρια σε περιοχές του Βόρειου Μεξικού, ενώ οι θάνατοι που συνδέονται με το εμπόριο δουλείας Ιθαγενών υπολογίζονται στα 28 εκατομμύρια. Είναι ξεκάθαρο ότι οι ιθαγενείς πλήρωσαν πολύ ακριβά τα «προνόμια» που είχαν να κατοικούν σε πλούσια εδάφη.
Κατά τους σύγχρονους μελετητές, Αζτέκοι, Ίνκας και Μάγια υπολογίζονται συνολικά ανάμεσα σε εβδομήντα και ενενήντα εκατομμύρια άτομα. Ενάμιση αιώνα αργότερα, δεν απέμεναν απ’ αυτούς παρά μόνο τρεισήμισι εκατομμύρια. Σύμφωνα με τον Κόντερ, μόνο στα ορυχεία του Ποτοζί, απ’ όπου εξόρυξαν οι Ισπανοί 45 χιλιάδες τόνους καθαρού ασημιού, πέθαναν οχτώ εκατομμύρια Ινδιάνοι. Σχεδόν τέσσερις αιώνες κράτησε αυτή η κατάσταση. Επειδή, δε, οι Ινδιάνοι εξολοθρεύτηκαν μέσα σε λίγες δεκαετίες, αντικαταστάθηκαν με εκατομμύρια σκλάβους που μετέφεραν οι Ευρωπαίοι στην Αμερική από την Αφρική. Πάνω από εκατό εκατομμύρια Ινδιάνοι της Αμερικής και Αφρικανοί εξοντώθηκαν για να πλουτίσουν οι Ευρωπαίοι και να αναπτύξουν τις βιομηχανίες.
Ίσως καμία άλλη επίσημη αναφορά στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν εμπεριέχει τόσο παρατεταμένη, εκτεταμένη και σκληρή απανθρωπιά, όσο η αναφορά που υποβάλλει ο Βαρθολομαίος ντε Λας Κάζας στον «Υψηλότατο και Παντοδύναμο Κύριο» πρίγκιπα δον Φίλιππο της Ισπανίας, για να καταγγείλει τα εγκλήματα των Ισπανών χριστιανών στις ανατολικές Ινδίες, δηλαδή στην Αμερική. Ο Λας Κάζας είναι δομινικανός ιερέας και ανήκει στην πανίσχυρη καθολική εκκλησία της Ισπανίας η οποία συνδράμει στην κατάληψη και εκμετάλλευση των νέων εδαφών. Οι απεσταλμένοι της Εκκλησίας στην Αμερική συνεργούν στα εγκλήματα που πραγματοποιούν οι «κονκισταδόρες» στο όνομα του χριστιανού Θεού. Για το χρυσάφι και το ασήμι που τόσο χρειάζονται οι αυλές των «ευγενών», για τον πλούτο και τη χλιδή τους, αλλά και για τη διεξαγωγή συνεχών πολέμων εναντίον άλλων ηγεμόνων.
Οι χριστιανικοί πολιτισμένοι λαοί της Δύσης, επιδίδονται σε μία απόλυτη γενοκτονία η οποία, στην κυριολεξία, εξαφανίζει την ίδια τη ζωή σε πολύ μεγάλες περιοχές οι οποίες μέχρι τότε είχαν πολυπληθείς κι ακμάζουσες κοινωνίες.
Καθοριστικό ρόλο στην εφαρμογή αυτής της αποϊνδιανοποίησης ανέλαβε και εκτέλεσε με μεγάλη αυστηρότητα και ζήλο η εκκλησία, προτεσταντική και καθολική, συχνά σε οξύ ανταγωνισμό μεταξύ τους. Οι θρησκευτικές οργανώσεις λειτουργούσαν αυτά τα οικοτροφεία με φανατισμό και βία, που συμπεριλάμβαναν και τη σεξουαλική, παθητική και ενεργητική, κακοποίηση των μαθητών. Και βέβαια, τα παιδιά χρησιμοποιούνταν σαν φτηνό και πειθήνιο χωρίς κανένα δικαίωμα εργατικό δυναμικό στις κοντινές φάρμες και τα εργοστάσια.
Σε αντίθεση με ό,τι πιστεύεται, η ένταση της πολιτισμικής γενοκτονίας, του αφανισμού κάθε στοιχείου ταυτότητας και κουλτούρας από τους ιθαγενείς, δεν συνέβη το 1500, το 1600 και το 1700, αλλά από το 1850 μέχρι την εποχή μας. Η μεγάλη σφαγή 300 Ινδιάνων της φυλής Λακότα, από τον αμερικανικό στρατό, στο Wounded Knee, στη Νότια Ντακότα, το 1890, εκ των οποίων τα μισά θύματα ήταν παιδιά και γυναίκες, αποδεικνύει ότι η φυσική και πνευματική εξόντωση των Ινδιάνων δεν εξαντλείται στον 16ο ή 17ο αιώνα, αλλά φτάνει μέχρι τη νεωτερική εποχή. Υπολογίζεται από τους ερευνητές ότι περίπου το 90%, δηλαδή 16 από τα 18 εκατομμύρια ιθαγενών, εξολοθρεύτηκαν από σφαγές, αποκλεισμούς, πείνα, υποδούλωση και ασθένειες που έφεραν οι Ευρωπαίοι στην Αμερική.
Οι αιτίες κάθε γενοκτονίας, αν δούμε πίσω απ’ τις προφάσεις και τις επιφάσεις, είναι πάντα οι ίδιες: Κυριαρχία και Κέρδος. Η Θρησκεία, το Έθνος, η Φυλή είναι σαφώς ιδεολογήματα που χρησίμευσαν (και χρησιμεύουν) ως παραπετάσματα ή ως λάβαρα, για να πείθονται οι θύτες ότι πράττουν κάτι ορθό.
Σκάναρε και προχώρησε την έρευνα:
Έρευνα, Νίκος Ντουντουλάκης
