Μεταπηδήστε στο περιεχόμενο

Η ΙΕΡΑ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ

Ιερά Εξέταση είναι η ελληνική απόδοση του λατινικού όρου Inquisitio (αγγλ. Inquisition), που αναφέρεται στην εκδίκαση από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία υποθέσεων που αφορούσαν από ανώτερους εκκλησιαστικούς αξιωματούχους μέχρι και ομάδες ή μεμονωμένα άτομα τα οποία βαρύνονταν με την κατηγορία της αίρεσης. Ο όρος μπορεί να αναφέρεται σε Ρωμαιοκαθολικό εκκλησιαστικό δικαστήριο ή άλλο θεσμό με σκοπό την καταπολέμηση και καταστολή των αιρέσεων, σε έναν αριθμό ιστορικών κινημάτων κάθαρσης κατά των αιρέσεων ή στη δίκη συγκεκριμένων ατόμων με την κατηγορία της αίρεσης. 

Οι ιεροεξεταστές ήταν έκτακτοι εκκλησιαστικοί δικαστές, που αντλούσαν την εξουσία από τον παπικό διορισμό. Έργο τους η καταστολή της αίρεσης με καταδίωξη όλων των ανθρώπων που σχετίζονταν με το δόγμα, ακόμη και αυτών που δεν κατέδιδαν αιρετικούς. Στη συνέχεια προστέθηκαν στα παραπτώματα η μαγεία, η μαντεία, η μοιχεία, η σοδομία, η βλασφημία, η ιεροσυλία και η τοκογλυφία. 

Οι ιστορικοί αναγνωρίζουν τέσσερις διαφορετικές εκφάνσεις της Ιεράς Εξέτασης: τη μεσαιωνική, την ισπανική, την πορτογαλική και τη ρωμαϊκή. Λόγω του αντικειμενικού της στόχου, που ήταν η καταπολέμηση των αιρέσεων, η Ιερά Εξέταση είχε δικαιοδοσία τυπικά μόνο επί των βαπτισμένων μελών της Εκκλησίας (τα οποία συνήθως αποτελούσαν την συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού). Οι μη Καθολικοί χριστιανοί κατηγορούμενοι μπορούσαν εντούτοις να περάσουν από δίκη για βλασφημία σε κοσμικά δικαστήρια. 

Μεσαιωνική 

Μεσαιωνική Ιερά Εξέταση είναι όρος που χρησιμοποιείται από τους ιστορικούς για να περιγράψει διάφορες δικαστικές «Εξετάσεις» ή ανακρίσεις που ξεκίνησαν γύρω στο 1184, περιλαμβανομένης της Επισκοπικής Εξέτασης (1184-1230) και αργότερα της Παπικής Εξέτασης (1230). Ήταν η απάντηση της Εκκλησίας σε διάφορα κινήματα τα οποία θεωρήθηκαν αποστατικά ή αιρετικά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι αιρέσεις των Καθαρών και των Βαλδένσιων στη νότια Γαλλία και τη βόρεια Ιταλία. 

Ισπανική 

Η Ισπανική Ιερά Εξέταση συγκροτήθηκε από τον Βασιλιά Φερδινάνδο Β’ της Αραγωνίας και τη Βασίλισσα Ισαβέλλα της Καστίλης το 1478, με την έγκριση του Πάπα Σίξτου του Τέταρτου. Στόχευε κυρίως τους εκχριστιανισμένους Εβραίους και Μουσουλμάνους και αργότερα τους Προτεστάντες. 

Πορτογαλική 

Η Πορτογαλική Ιερά Εξέταση ιδρύθηκε στην Πορτογαλία το 1536 από τον Βασιλιά της Πορτογαλίας, Ζοάο ΙΙΙ, ως πορτογαλικό ανάλογο της πιο γνωστής Ισπανικής Ιεράς Εξέτασης. 

Ρωμαϊκή 

Το 1542 ο Πάπας Παύλος Γ’ ίδρυσε μια μόνιμη σύνοδο, στελεχωμένη με καρδινάλιους και άλλους αξιωματούχους, καθήκον της οποίας ήταν η διατήρηση και υποστήριξη της ακεραιότητας της πίστης, αλλά και η εξέταση ψευδών δογμάτων. Η πιο διάσημη υπόθεση που δικάστηκε ήταν αυτή του Γαλιλαίου Γαλιλέι, το 1633. 

Ο μελετητής της ιστορίας της Ιεράς Εξέτασης, ο καθηγητής Κανονικού Δικαίου Edward Peters, αναφέρει ότι τα μεσαιωνικά εκκλησιαστικά δικαστήρια που τεχνικά ονομάζονται «εξεταστήρια» έχουν τις ρίζες τους σε διαδικασίες του Ρωμαϊκού Δικαίου του 1ου αι. π.Χ.. Αυτές οι διαδικασίες πέρασαν στο Κανονικό (εκκλησιαστικό) Δίκαιο. Η “Ιερά Εξέταση” σαν ένα πανίσχυρο φοβερό δικαστήριο που καταπίεζε τις πνευματικές και πολιτικές ελευθερίες, είναι ένα φολκλόρ που δεν υπήρξε ποτέ παρά μόνο στην πολεμική και στη λογοτεχνία.    

Παρά το γεγονός ότι τα βασανιστήρια δεν ήταν και τόσο διαδομένα στον Μεσαίωνα όσο θέλει τουλάχιστον ο λαϊκός θρύλος, όταν οι Αρχές ήθελαν να ομολογήσεις κάτι, ήταν διατεθειμένες να φτάσουν πολύ μακριά σε όρους φρίκης για να αποσπάσουν τη μαρτυρία. Κι έτσι ο Μεσαίωνας ήταν πράγματι η χρυσή εποχή των βασανιστηρίων, όταν οι κοινωνίες έβαζαν τα δυνατά τους να καταλήξουν σε νέες μαρτυρικές εφευρέσεις και δαιμόνιες συσκευές με μοναδικό σκοπό την πρόκληση ακόμα μεγαλύτερου πόνου και φρίκης. 

Ο φοβερός και τρομερός ευρωπαϊκός Μεσαίωνας, που οι ιστορικοί χαρακτήρισαν με νόημα «Σκοτεινά Χρόνια», ταλάνισε το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης από τον 5ο έως τον 15ο αιώνα, κάπου 1.000 σκοτεινά και αιμοδιψή χρόνια δηλαδή αφήνοντας γερή παρακαταθήκη σε όρους ανθρώπινης θηριωδίας. 

Η μακάβρια εφευρετικότητα των δημίων, η πληθώρα των μεθόδων βασανισμού και η αδήριτη ανάγκη για ολοένα και πιο μεγαλοπρεπή βασανιστήρια άφησαν τη δική τους εποχή, καθώς οι λόγοι για να βασανιστεί κανείς περίσσευαν: από θρησκευτικές διαφορές και αιρετικές αντιλήψεις μέχρι τιμωρίες του ποινικού κώδικα και κοινωνικά παραστρατήματα, όλα καλούσαν σε έναν ακραίο βασανισμό του φταίχτη. 

Αυτά τα 500 χρόνια (13ος-18ος) που έδρασε η Ιερά Εξέταση επιδόθηκε σε ένα ανελέητο κυνήγι αιρετικών, μαγισσών και όποιων άλλων απειλούσαν τη θρησκευτική και πολιτική εξουσία της εποχής. Η ισπανική, που ήταν η πιο ανελέητη Ιερά Εξέταση, χώριζε τους αιρετικούς στις παρακάτω κατηγορίες:1) οι αθεράπευτα αμετανόητοι καταδικάζονταν στην πυρά και μάλιστα σε αργή καύση! 2) Οι μερικώς έως ολικώς μετανοημένοι, που λύγιζαν σε κάποια φάση των βασανιστηρίων και είχαν βελτιωμένο θάνατο, αφού ο δήμιος τους στραγγάλιζε ακαριαία πριν τους κάψει. 3) Οι αυτοβούλως μετανοημένοι, οι οποίοι λύγιζαν πριν τα βασανιστήρια και καταδικάζονταν είτε σε καταναγκαστική κωπηλασία στις βασιλικές γαλέρες είτε υποχρεώνονταν να φορούν για πάντα ένα χιτώνιο «μολυβόχρουν» ή «πορτοκαλόχρουν» με ένα κόκκινο σταυρό στο στήθος. Καταδικάζονταν έτσι σε κοινωνική απομόνωση και οικονομική εξαθλίωση. Δημεύονταν οι περιουσίες τους και κανείς δεν τους μιλούσε ούτε τους έδινε δουλειά! 

Μπορούσε ο οποιοσδήποτε να καταγγείλει τον οποιοδήποτε στην Ιερά Εξέταση, ακόμη και με ασύστολα ψεύδη, εξασφαλίζοντας την ανωνυμία του. Ο κατηγορούμενος αγνοούσε τελείως την κατηγορία και καλούνταν να απολογηθεί στα τυφλά. Έπειτα φυλακιζόταν σε φυλακή, όχι δημόσια, αλλά ειδική, που ονομαζόταν μυστική, βρισκόμενος σε πλήρη και διαρκή απομόνωση. 

Σε μια εποχή βέβαια που το κύριο μέλημα ήταν οι ολοένα και πιο φρικιαστικές συσκευές βασανισμού, οι διαβολικές μέθοδοι και οι σατανικές μηχανές φιλοτέχνησαν μια πλούσια σε βαρβαρότητα συλλογή που παραμένει εν πολλοίς ανεξάντλητη. Παρά ταύτα, οι παρακάτω αποτελούν ορόσημο μιας διεστραμμένης έννοιας δημιουργικότητας που κυριάρχησε στα μεσαιωνικά χρόνια και δεν είναι σίγουρα για τον λιπόψυχο. 

Από 50,000 έως 100,000 άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο από την Ιερά Εξέταση , και έως περίπου 200,000 δικάστηκαν, βασανίστηκαν ή/και πέθαναν στην φυλακή ή κατά την διάρκεια των βασανιστηρίων, μέσα στην περίοδο 1300-1800, μόνο στην Ευρώπη. Μα δυστυχώς η δράση δεν σταμάτησε τότε… δεν έχει σταματήσει ακόμα! Μέχρι και τις μέρες μας, εξακολουθούν να εμφανίζονται σποραδικά περιστατικά ομάδων που δρουν, δικάζουν και καταδικάζουν αυτόβουλα, σαν μοντέρνοι Ιεροεξεταστές. Τελευταίο περιστατικό που έγινε γνωστό, ήταν τον Ιανουάριο του 1999, όταν σε επαρχία της Νότιας Αφρικής, κάηκαν ζωντανοί 7 άνθρωποι, 4 εκ των οποίων ανήλικοι. 

Σκάναρε και προχώρησε την έρευνα:


Έρευνα, Ιωάννα Μπάκα

 

Share this!

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *