Η ΜΟΥΣΙΚΗ κατείχε εξέχουσα θέση και αφορούσε όχι μόνο την καθαυτή τέχνη, αλλά πολύ περισσότερο το ήθος και το πνεύμα του ανθρώπου. Με βάση αυτή την αντίληψη οι αρχαίοι Έλληνες είχαν συμπεριλάβει τη μουσική σε κάθε τομέα της ζωής τους. Πάντως, ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός αδιαμφησβήτητα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους στην παγκόσμια ιστορία.
Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Η μουσική συνόδευε τους αρχαίους Έλληνες σε κάθε δραστηριότητά τους. Από απλές καθημερινές ασχολίες, επίσημες τελετές και γιορτές, μέχρι πολέμους και θέματα πολιτείας η μουσική ήταν πάντοτε παρούσα. Για παράδειγμα στις Νεφέλες στ. 1351 – 76, αναφέρεται ως παλιά παράδοση το τραγούδι μετά το γεύμα, ιδιαίτερα όταν παρευρίσκονται καλεσμένοι. Σε άλλες πηγές ο αυλητής απεικονίζεται να δίνει τον βηματισμό των στρατιωτών.
Η μουσική ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη θρησκεία και τη φιλοσοφία. Πλήθος εορτών και ασμάτων είχαν αφιερωθεί στους αρχαιοελληνικούς θεούς όπως ο Απόλλωνας, ο Διόνυσος, και οι 9 Μούσες. Παράδειγμα αποτελούν τα Σεπτήρια και τα Διονύσια, προς τιμήν του Απόλλωνα και του Διόνυσου αντίστοιχα.
Στο πεδίο της φιλοσοφίας πλήθος φιλοσόφων και σοφιστών ανέλυσαν και ανέδειξαν τη δύναμη και τη σημασία της μουσικής στο ανθρώπινο ον. Ο Πυθαγόρας και αργότερα οι πυθαγόρειοι, ο Αριστοτέλης και ο Πλάτωνας είναι μερικοί εκ των οποίων ασχολήθηκαν και επηρέασαν τη μουσική εξέλιξη, πορεία και φιλοσοφία.
Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΚΑΤΑ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ
Γεωμετρική εποχή
Το πρώτο αρχαιοελληνικό μουσικό στοιχείο έρχεται από τον Όμηρο, μέσω της Ιλιάδας και της Οδύσσειας. Στα κείμενά γίνεται λόγος για τον αοιδό δηλαδή τον τραγουδιστή. Το τραγούδι με συνοδεία νυκτού οργάνου ονομαζόταν κιθαρωδίαενώ το τραγούδι με συνοδεία αυλού, αυλωδία. Από τις πηγές που διασώζονται γίνεται λόγος για θρησκευτικού περιεχομένου κυρίως τραγούδια, από τα σημαντικότερα εκ των οποίων είναι ο ύμνος προοίμιον.
Όσο αφορά τη μινωική, κυκλαδική και μυκηναϊκή μουσική δεν διασώζονται πολλά στοιχεία. Σύμφωνα με απεικονίσεις και λείψανα που έχουν ανακαλυφθεί γίνεται αντιληπτό πως υπήρξε μουσική ζωή. Στα ευρήματα αυτά διακρίνονται μουσικά όργανα όπως ο διπλός αυλός και η λύρα ή άνθρωποι να τραγουδούν.
Αρχαϊκή εποχή
Κατά τον 7ο αιώνα παρατηρείται άνθηση του μουσικού πολιτισμού. Τα τρία κύρια είδη που είχαν διαμορφωθεί αυτή τη περίοδο ήταν η κιθαρωδία, η αυλωδία και το χορικό άσμα.
Στη θρησκευτική μουσική κυριαρχούν τρία κατηγορίες ασμάτων προς τιμήν συγκεκριμένων θεών. Η πρώτη κατηγορία ο ύμνος αφορούσε το μονοφωνικό ή χορικό τραγούδι προς συγκεκριμένους θεούς. Στη συνέχεια ο παιάνας ήταν χορικό τραγούδι αρχικά προς τον Απόλλωνα. Αργότερα δημιουργήθηκαν και άλλοι παιάνες για άλλους θεούς. Τέλος ο διθύραμβος, επίσης χορικό άσμα, προς τιμήν του Θεού Διονύσιου.
Η άλλη κατηγορία τραγουδιών αφορούσε σημαντικές ανθρώπινες τελετές. Πιο συγκεκριμένα υφίσταντο τραγούδια του γάμου, υμέναιος και επιθαλάμιον, του θανάτου ,θρήνος, και των νικητών σε αθλητικούς αγώνες ,επινίκιον.
Εκείνη την περίοδο αναδεικνύεται στη Λέσβο ένα ακόμη είδος το οποίο γνωρίζει μεγάλη επιτυχία. Πρόκειται για τη λυρική ποίηση, δηλαδή κιθαρωδία με όργανο συνοδείας τη λύρα. Δημιουργήθηκε από τον Αρχιλόχο Πάριο, τη Λεσβία Σαπφώ και τον Μυτιληναίο Αλκαίο.
Κλασσική εποχή
Την κλασσική εποχή το σημαντικότερο είδος τέχνης που αναδεικνύεται είναι η τραγωδία. Πιο συγκεκριμένα το θέατρο, η τραγωδία, η κωμωδία και το σατυρικό δράμα εμφανίστηκαν ως αποτέλεσμα της μουσικής, της ποίησης και του χορού. Παράδειγμα από τα Διονύσια, κατά τα οποία ο χορικός διθύραμβος οδήγησε στη δημιουργία της τραγωδίας.
ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΗΜΕΙΟΓΡΑΦΙΑ
Η μουσική σημειογραφία της Αρχαίας Ελλάδας φέρει το όνομα αλφαβητική σημειογραφία. Το μουσικοθεωρητικό σύστημα της εποχής βασιζόταν σε γράμματα της ελληνικής αλφαβήτου, και ήταν διαφορετικό σε φωνή και όργανα. Στη σημειογραφία της φωνής τα γράμματα απεικονίζονται στη κανονική τους μορφή, ενώ στη σημειογραφία των οργάνων τα γράμματα είναι περιστρεφόμενα. Κάθε γράμμα αντιπροσώπευε ένα τονικό ύψος, διαφορετικό σε κάθε κατηγορία.
ΜΟΥΣΙΚΗ: ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ
Τα μουσικά όργανα στην αρχαία Ελλάδα κατηγοριοποιούνται σε νυκτά, πνευστά και κρουστά. Μερικά από τα πιο γνωστά νυκτά μουσικά όργανα είναι η φόρμιγξ, η κιθάρα, η αιωρική κιθάρα, η λύρα, η βάρβιτος, η άρπα και το τρίχορδον. Στα πνευστά, τα πιο διαδεδομένα ήταν ο αυλός, η σύριγξ, ο πλαγίαυλος και η σάλπιγξ, ενώ στα κρουστά συμπεριλαμβάνονται τα κρόταλα, τα κύμβαλα, το τύμπανον, το κρουπέζιον και το ξυλόφωνο.
ΜΟΥΣΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Τα μουσικά τεκμήρια κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες, πρακτικά και θεωρητικά. Στην πρώτη ανήκουν τα σωζόμενα μουσικά κείμενα των οποίων ο αριθμός ανέρχεται μέχρι σήμερα σε 40. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει κείμενα που αναφέρονται στη μουσική. Σε αυτά συγκαταλέγονται θεωρητικά και φιλοσοφικά τεκμήρια, εικονογραφίες και μουσικά λείψανα. Άλλα σώζονται εξ ολοκλήρου και άλλα εν μέρη.
Η μουσική στην αρχαία Ελλάδα παρουσίασε τέτοια εξέλιξη που όμοιά της δεν παρατηρήθηκε σε άλλον πολιτισμό. Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός έθεσε τις βάσεις για τη μουσική, που έχουμε σήμερα. Από την Αναγέννηση και τη Μπαρόκ εποχή ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός αποτέλεσε παράδειγμα και πηγή δημιουργίας για τα έργα που ακολούθησαν. Και εκεί βρίσκεται η διαφορά της σε σύγκριση με τη μουσική άλλων πολιτισμών. Στο γεγονός δηλαδή πως ποτέ δεν έπαψε να βρίσκεται στο επίκεντρο, να αποτελεί πηγή έμπνευσης.
Σκάναρε και ακολούθησε την έρευνα:
Φραντσέσκα Αλλίαϊ, Ερευνήτρια
Pingback: Η ΒΟΤΑΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ