Ο ΠΑΟΚ και η ΑΕΚ είναι δύο ομάδες με τεράστια ιστορία, αθλητική και καταγωγής. Αμφότερες προέρχονται από τις χαμένες πατρίδες, Μικρά Ασία και Πόλη. Η σύνδεση αυτή κρατήθηκε ακόμα και στην πλήρη ονομασία των συλλόγων. Αν δούμε το τι σημαίνουν τα ακρωνύμια των ονομασιών τους, θα καταλάβουμε λίγο καλύτερα.
Στη Θεσσαλονίκη θα βρούμε τον Πανθεσσαλονίκειο Αθλητικό Σύλλογο Κωνσταντινουπολιτών (Π.Α.Ο.Κ) και στην Αθήνα βρίσκουμε την Αθλητική Ένωση Κωνσταντινουπολιτών (Α.Ε.Κ.).
Όπως είδαμε λίγο πιο αναλυτικά τα ονόματα, η καταγωγή των ομάδων είναι άμεσα συνδεδεμένη με την Πόλη. Ούτως ή άλλως τα σήματα με το Δικέφαλο Αετό του Βυζαντίου μαρτυρούν πολλά περισσότερα.
Με αφορμή τον επερχόμενο τελικό Κυπέλλου θα κάνουμε μία αναδρομή, όχι στην προϊστορία των μεταξύ τους αγώνων, όπως κάνουν άλλοι, αλλά στην ιστορία τους.
ΠΑΟΚ
Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών το 1922, πολλοί Κωνσταντινουπολίτες κατοίκησαν στη Θεσσαλονίκη. Στις 15 Ιανουαρίου του 1923 ίδρυσαν το πολιτικό/πολιτιστικό σωματείο «Ένωση Κωνσταντινουπολιτών Θεσσαλονίκης» (ΕΚΘ), κυρίως από μέλη των ελληνικών συλλόγων της Πόλης, Ερμής και Πέρα Κλουμπ.
Το Νοέμβριο του ίδιου έτους μερικά μέλη την ΕΚΘ ιδρύουν και τον αθλητικό σύλλογο «Βυζαντινή Αθλητική Ένωσις» (ΒΑΕ). Όμως τον Απρίλη του 1924 η ΕΚΘ αλλάζει το καταστατικό της και προβλέπεται η ίδρυση ενός αθλητικού σωματείου. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την απορρόφηση της ΒΑΕ.
Με σκοπό όμως την αναγνώριση από την ΕΠΣΜΘ (Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Μακεδονίας Θράκης) έπρεπε να γίνει διαχωρισμός μεταξύ του αθλητικού και πολιτικού σωματείου. Εν τέλει στις 26 Δεκεμβρίου 1925 δημιουργείται η ΑΕΚΘ (Αθλητική Ένωσις Κωνσταντινουπολιτών Θεσσαλονίκης), η οποία στεγάζεται στον τότε χώρο της Λέσχης της ΕΚΘ.
Οι ιδρυτές του ΠΑΟΚ
Τον επόμενο μήνα ξεκινάει μία διαμάχη μεταξύ των μελών της Ένωσης και της ΑΕΚΘ και τελικά στις 25 Μαρτίου 13 μέλη/ποδοσφαιριστές της ΑΕΚΘ βγάζουν ανακοίνωση κατά της διοίκησής τους. Ο λόγος αυτού του σκηνικού ήταν η ένταξη μερικών Θεσσαλονικιών ποδοσφαιριστών στην ομάδα, καθώς μέχρι τότε υπήρχαν μόνο πρόσφυγες από την Πόλη και τη Μικρά Ασία. Όσοι βρέθηκαν σύμφωνοι με αυτή την ιδέα, διαγράφονται από την Ένωση και στις 30 Μαρτίου υπογράφεται το πρωτόκολλο Ιδρύσεως του ΠΑΟΚ.
Το πρώτο καταστατικό υπογράφεται στις 10 Απριλίου, και στις 20 Απριλίου 1926 το Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης αναγνώρισε και επίσημα τον ΠΑΟΚ. Στις 29 Απριλίου ο νέος σύλλογος βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, γνωστοποίησε την ίδρυση του μέσω επιστολής προς τον Παγκεφαλλονιακό Αργοστολίου. Ο σύλλογος της Κεφαλλονιάς επιλέχθηκε επειδή είχε ιδρυθεί από πρόσφυγες το 1923. Γενέθλια ημερομηνία του συλλόγου ορίστηκε η 12η Απριλίου, ως Ημέρα Μνήμης της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους.
Πλην του ποδοσφαίρου, υπάρχουν από την ίδρυση τα τμήματα της πάλης και της ποδηλασίας.
ΤΟ ΕΜΒΛΗΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ
Τα επίσημα χρώματα του ΠΑΟΚ είναι το άσπρο και το μαύρο. Τα μαύρο επιλέχθηκε για να συμβολίζει την τραγική περιπέτεια του μικρασιατικού ελληνισμού. Από την άλλη, το λευκό συμβολίζει την αισιοδοξία ως ένα παράθυρο στο μέλλον. Το πρώτο έμβλημα του συλλόγου ήταν το πράσινο τετράφυλλο τριφύλλι και το πέταλο.
Στις 20 Μαρτίου 1929 συγχωνεύεται με την ΑΕΚΘ και παίρνει μαζί του το Δικέφαλο Αετό. Μεγάλη διαφορά με τον κλασσικό Βυζαντινό Αετό είναι ότι τα φτερά είναι κλειστά. Ο συμβολισμός που κρύβεται πίσω από αυτή την κίνηση είναι το πένθος του ξεριζωμού του 1922.
Το πρώτο έμβλημα ξαναφορέθηκε τη σεζόν 2018-2019 ως επετειακή εμφάνιση
ΣΥΝΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ
Οι οπαδοί του ΠΑΟΚ δεν ξεχνούν την καταγωγή της ομάδας και υπάρχουν μερικά συνθήματα και τραγούδια σχετικά με τις χαμένες πατρίδες.
Το πιο διαδεδομένο σύνθημα ακούστηκε στον αγώνα εναντίον της τουρκικής Φενέρμπαχτσε στα προκριματικά του Europe League, το 2010. Μέσα στην Πόλη ο “δικέφαλος του Βορρά” πήρε την νίκη και την πρόκριση και οι οπαδοί τραγουδούσαν
Περάσαν τόσες, χιλιάδες χρόνια,
κι ήρθε η ώρα να στείλουμε βαγόνια,
με ΠΑΟΚτσήδες, τρελοκομεία
και τουρκαλάδες στα νεκροταφεία!
Μεγάλε ΠΑΟΚ τώρα θυμήσου,
ποια είν’ η ένδοξη, η καταγωγή σου ,
κάνε την Πόλη ξανά δική σου
κι εσύ Φενέρμπαχτσε
άντε και γ*******!
ΠΑΟΚ ολέ-ω , ΠΑΟΚ ολέ-ω ,
μες στην π****** την Τουρκία θα το λέω ,
ΠΑΟΚ ολέ-ω ΠΑΟΚ ολέ-ω γυρνάς στην Πόλη
και στη σκέψη μόνο κλαίω!
Πλην αυτού υπάρχει σύνδεση και με τον ξεριζωμένους από τον Πόντο με αποτέλεσμα να υπάρχουν και συνθήματα στα ποντιακά
OOO ΠΑΟΚΑΡΑ Έχω ζάντια απές σο κιφάλ
όθεν πεζς εγώ α κλοσκουμε
για τεσέν αποθάνω και για τεσέν ζω πα!
Παράλληλα υπάρχει και τραγούδι ποντιακό, το οποίο συνδέθηκε πολύ μετά τον ερχομό του Ιβάν Σαββίδη στην προεδρία το 2012. Μάλιστα όταν κατέκτησαν το πρωτάθλημα τη σεζόν 2018-19, ο πρόεδρος του ΠΑΟΚ μπήκε στο γήπεδο με το ακόλουθο τραγούδι.
ΑΕΚ
H ιστορία της ΑΕΚ είναι λιγότερο δαιδαλώδης καθώς ο σκοπός της ήταν καθαρά ο αθλητισμός. Oραματιζόταν να συγκεντρώσουν κάτω από τον Δικέφαλο Αετό όλους τους αθλητές και τους φιλάθλους που προέρχονταν από την Κωνσταντινούπολη. Φυσικά κι εδώ όλα ξεκινάνε με το ξεριζωμό του 1922.
Πολλοί αθλητές με φήμη στην Πόλη εντάχθηκαν κυρίως στον Παναθηναϊκό και τον Πανιώνιο. Όμως οι ξεριζωμένοι δεν χρειάστηκαν πολύ χρόνο για να δημιουργήσουν το δικό τους σύλλογο. Μία παρέα Κωνσταντινουπολιτών μαζεύτηκε στο μαγαζί αθλητικών ειδών «Λουξ» του Αιμίλιου Ιωνά και του Κωνσταντίνου Δημόπουλου στην οδό Βερανζέρου.
Πολύ σύντομα πήραν την ιδέα αυτή, της δημιουργία ενός συλλόγου που θα θύμιζε τις χαμένες πατρίδες και τον πολιτισμό χιλιάδων χρόνων, και την έκαναν πραγματικότητα.
Στις 13 Απριλίου του 1924 και ύστερα από πoλύωρη συζήτηση, η παρέα πήρε την τελική απόφαση για την ίδρυση ενός συλλόγου με την επωνυμία Αθλητική Ένωση Κωνσταντινουπόλεως.
Με την ίδρυση του συλλόγου δημιουργήθηκαν τα τμήματα του ποδοσφαίρου, της καλαθοσφαίρισης, του ανδρικού βόλεϊ και του στίβου.
ΤΟ ΕΜΒΛΗΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ
Δεν θα μπορούσαν να διαλέξουν κάποιο άλλο έμβλημα πλην του Βυζαντινού Δικέφαλου Αετού, τιμής ένεκεν στην καταγωγής τους.
Με την ίδια λογική επιλέχθηκαν και τα χρώματα της ομάδας, το κίτρινο και το μαύρο. Παράλληλα συμβόλιζαν την ελπίδα και την απώλεια, έδιναν σάρκα και οστά στην “Ιδέα” της διατήρησης της μνήμης και το ταξίδι ξεκινούσε.
Φωτογραφία από δημοσίευση της ΑΕΚ για την Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας
ΣΥΝΘΗΜΑΤΑ, ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΓΗΠΕΔΟ
Μέχρι και σήμερα η ΑΕΚ κρατάει ζωντανή τη θύμησή της προς την ιστορία της. Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως το νέο γήπεδό της ονομάζεται «Αγιά Σοφιά», με φανερή συσχέτιση προς το ναό της Πόλης. Παράλληλα η εμφάνιση του σταδίου θυμίζει κατά πολύ ναό.
Φυσικά και εδώ υπάρχουν συνθήματα τα οποία είναι άμεσα συνδεδεμένα με την Πόλη,
Είχα ένα όνειρο τρελό απατηλό
ΑΕΚ στην Πόλη να σε δω
με ορίτζιναλ καρδιά σε ακολουθώ
και μες την Πόλη τραγουδώ ΑΕΚ για σένα ζω
για σένα τραγουδώ
Το ‘χα όνειρο παλιό
στην Πόλη ΑΕΚ να σε δω
στις πύλες της Αγιάς Σοφιάς
την ΑΕΚ της καρδιάς
το όνειρο ήταν τρελό
ορίτζιναλ σ’ ευχαριστώ
στην Πόλη μέσα τραγουδώ
ΑΕΚαρα αγαπώ
Βαφειάδης Θεόδωρος, Αθλητικογράφος
