Το οδυνηρό χτύπημα της κατοχής
Ακούστε την ανάγνωση του κειμενου
Η Γερμανική κατοχή που έλαβε χώρα στην Ελλάδα, την Κυριακή 27 Απριλίου του 1941, ήταν καταστροφική και οδυνηρή για τις ανθρώπινες ψυχές, για τον τόπο,την κοινωνία.
Η χώρα ήδη είχε πληγεί, καθώς ταυτόχρονα λάμβανε χώρα ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος.Την ημέρα εκείνη, η Αθήνα τέθηκε υπό την κυριαρχία της Γερμανίας, οι οποίοι αμέσως άρχισαν να λεηλατούν τους φυσικούς πόρους και από την πρώτη κιόλας μέρα εξαφανίστηκαν όλες οι πρώτες ύλες, καθώς οι Γερμανοί έσπευσαν να τις προμηθευτούν για τον εαυτό τους, μην αφήνοντας ίχνος τροφής για οποιονδήποτε άλλον. Όσοι δεν είχαν προνοήσει να έχουν αποθηκεύσει τρόφιμα στην οικία τους, κυριολεκτικά πέθαναν από την πείνα ή ήταν στα όρια της σωματικής κατάρρευσης. Το πρόβλημα προφανώς, σημειωνόταν στις μεγάλες πόλεις, όπου κυριαρχούσε το χάος.
Στα χωριά τα πράγματα θεωρούνταν κάπως καλύτερα, από την άποψη ότι διέθεταν τη δυνατότητα με τρόπους καλλιέργειας να καλύψουν το αίσθημα της πείνας.Είναι απολύτως λογικό να επαναφερθούν άσχημες και επώδυνες μνήμες. Η χώρας μας έχει βιώσει πολλά δεινά αλλά ό, τι και να τη σημάδεψε κατόρθωσε να ανταπεξέλθει. Η Ελλάδα είναι ακατάβλητη.
Έλλειψη τροφίμων
Πρώτα απ’ όλα, όπως προαναφέρθηκε, άρχισαν να λιγοστεύουν τα τρόφιμα, ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα. Χαρακτηριστικά, έχει αναφέρει σε συνέντευξη του ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, όταν εισέβαλαν στη Θεσσαλονίκη οι Γερμανοί, μέσα σε μία μέρα, εξαφανίστηκαν όλες οι πρώτες ύλες. Ακόμη, είναι αξιοσημείωτο ότι ενώ η χώρα μας είναι αρκετά εύφορη, εκείνη την εποχή λόγω της απουσίας σπόρων, δε διέθεταν τη δυνατότητα της καλλιέργειας.
Οι εισαγωγές των προϊόντων είχαν μειωθεί αισθητά, με αποτέλεσμα οποιαδήποτε πρώτη ύλη υπήρχε, να είναι πάρα πολύ ακριβή. Αποτέλεσμα αυτής της απάνθρωπης συνθήκης είναι να βρίσκεται η χώρα στα όρια λιμού και να κινδυνεύουν οι άνθρωποι να προσβληθούν από αρρώστιες.
Με τι τρέφονταν οι άνθρωποι τότε;
Ας δούμε αναλυτικά ποιες συνταγές και ποιους τρόπους είχαν εφεύρει προκειμένου να καλύπτουν το αίσθημα της πείνας εκείνη τη δύσκολη περίοδο. Αρχικά, μία συνταγή ήταν η λεγόμενη μπαζίνα, η οποία ήταν ένα αποτέλεσμα βραστού, αλατισμένου νερού μέσα στο οποίο πρόσθεταν καλαμποκάλευρο και το άφηναν μέχρι να πήξει. Ένα άλλο είδος φαγητού ήταν η ροκίσσα, το οποίο ήταν είδος πίτας. Ανακάτευαν μαζί καλαμποκάλευρο, λάδι και αλάτι μέχρι να πήξει και το περιέχυναν σε ένα ρηχό ταψί.
Το έκοβαν σε τετράγωνα και πρόσθεταν κι άλλο λάδι. Το έψηναν στο φούρνο ή στο τζάκι. Επιπλέον, η γνωστή σε όλους μπομπότα, ήταν το ψωμί της κατοχής. Ζυμάρι από αλεύρι καλαμποκιού, λίγο λάδι,νερό και μαγιά. Όλο το βράδυ το άφηναν να φουσκώνει ώστε το πρωί να είναι έτοιμο. Ένα ακόμη είδος πίτας, ήταν η καγιαννή, η λεγόμενη λαχανόπιτα των φτωχών. Τοποθετούσαν στο ταψί καλαμποκάλευρο, λάδι και νερό, ώστε να δημιουργηθεί μία λεπτή στρώση ζύμης και έπειτα τοποθετούσαν κρεμμύδι και άγρια χόρτα που μάζευαν από τα χωράφια ή από τον κήπο τους.
Έπειτα, πρόσθεταν άλλη μία στρώση ζύμης και την έψηναν. Άλλο ένα διαδεδομένο φαγητό της κατοχής, ήταν οι ροκόριζες, οι οποίες αποτελούν τις ρίζες από τα ραδίκια. Οι γυναίκες της εποχής τις έβραζαν, αλλά έτρωγαν μόνο το εξωτερικό τους μέρος, καθώς το κέντρο της ρίζας ήταν σκληρό. Χαρακτηριστικό αποτελεί ότι το ζουμί τους ήταν πολύ θρεπτικό και το χρησιμοποιούσαν ως φάρμακο για τον βήχα και το στομάχι. Επίσης, αξίζει να αναφέρουμε και το κουρκούτι. Χρησιμοποιούσαν το ζουμί από βρασμένο σιτάρι, το έριχναν σε χύτρα με χλιαρό νερό και σταδιακά πρόσθεταν αλεύρι, ανακατεύοντας το για να μη σβωλιάσει και έπειτα πρόσθεταν ακόμη λίγο ζουμί από το βρασμένο σιτάρι και συνέχιζαν τη βράση μέχρι να γίνει πηχτό. Στο τέλος της διαδικασίας, πρόσθεταν λάδι και αλάτι, και αν διέθεταν κανέλα και ζάχαρη για να γίνει γλυκό.
Επιπλέον, καθώς όπως προαναφέρθηκε, πρώτες ύλες και αγαθά ήταν δυσεύρετα, όπως είναι επακόλουθο δεν υπήρχε και καφές. Είχαν ανακαλύψει,όμως, οι νοικοκυρές έναν εναλλακτικό τρόπο για να έχουν την αίσθηση ότι πίνουν καφέ, έναν καφέ φτιαγμένο από ρεβίθια. Τα άλεθαν και τα έψηναν και στο τέλος τοποθετούσαν πετιμέζι αντί για ζάχαρη. Ακόμη, εκτός από τα ρεβίθια χρησιμοποιούσαν εναλλακτικά και βραστά κουκούτσια.
Δεν ξεχνάμε
Φυσικά, δε δύναται να παραλείψουμε, ότι στα μεγάλα αστικά κέντρα οι άνθρωποι υπέφεραν περισσότερο. Αρκετοί Αθηναίοι πολίτες σώθηκαν λόγω των συσσιτίων που διοργανώνονταν από την εκκλησία και από σωματεία της πόλης, τα οποία τους εξασφάλιζαν ένα πιάτο φαγητό. Επίσης, αξίζει να σημειώσουμε, ότι οι Αθηναίοι μάζευαν ακόμη ό, τι χορταρικό έβρισκαν, ώστε να το καταναλώσουν, και μάλιστα είχε ανακοινωθεί να προσέχουν τι είδους χόρτα μαζεύουν, γιατί δεν ήταν όλα βρώσιμα, αλλά εξαιτίας της μεγάλης πείνας, κάτι τέτοιο ήταν αδύνατον να τηρηθεί. Χρήματα δεν υπήρχαν και γι’ αυτό τον σοβαρό λόγο οι άνθρωποι στράφηκαν στην ανταλλακτική οικονομία.
Είναι οδυνηρά, άσχημα, απάνθρωπα και ανεξίτηλα στη μνήμη των ανθρώπων τα δύσκολα αυτά χρόνια. Για κάποιους αποτελούν προσωπικά βιώματα ή ακούσματα και για κάποιους άλλους ιστορικά γεγονότα που έχουν διαβάσει. Είναι ιστορικές στιγμές, όπου διαβάζοντας τες σε κάνουν να εκτιμάς όλα αυτά που έχεις και τα θεωρείς δεδομένα και αυτονόητα, γιατί για κάποιους άλλους, ακόμη και σήμερα, δεν είναι.
Σκάναρε και ακολούθησε την έρευνα
Σάνια Ράπτη, Δημοσιογράφος
