Το ποδόσφαιρο στα χρόνια του Χίτλερ

Η αρχή

Το 1931, η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή ανέθεσε τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 στο Βερολίνο. Επιλογή που σηματοδότησε την επιστροφή της Γερμανίας στη διεθνή κοινότητα, μετά την απομόνωση της λόγω του Α΄ παγκοσμίου πολέμου. Δύο χρόνια αργότερα, ο ηγέτης του ναζιστικού κόμματος, Αδόλφος Χίτλερ, έγινε καγκελάριος της Γερμανίας και σύντομα ξεκίνησαν οι διωγμοί των Εβραίων, των Ρομά και όλων των πολιτικών αντιπάλων. Η αξίωση των Ναζί να ελέγχουν κάθε έκφανση της γερμανικής ζωής πέρασε σαφώς και στον αθλητισμό.

Τον Απρίλιο του 1933, οι Ναζί θέσπισαν την πολιτική συμμετοχής «μόνο για Άριους» σε όλες τις γερμανικές αθλητικές διοργανώσεις. Οι «Μη Άριοι» δεν μπορούσαν πλέον να συμμετέχουν στις γερμανικές αθλητικές εγκαταστάσεις και ομοσπονδίες. Τον Απρίλιο του 1933, η γερμανική ομοσπονδία πυγμαχίας απέβαλε τον ερασιτέχνη πρωταθλητή Erich Seelig επειδή ήταν Εβραίος. Ακόμη απομάκρυνε από την Γερμανική ομάδα έναν ακόμη Εβραίο αθλητή, τον Daniel Prenn,  κορυφαίο τενίστα της Γερμανίας. Τέλος, απέβαλε επίσης την Gretel Bergmann, αθλήτρια παγκοσμίου κλάσης στο άλμα εις ύψος, από τον γερμανικό σύλλογο στον οποίο ανήκε και από τη γερμανική ολυμπιακή ομάδα.

Χίτλερ και ποδόσφαιρο

Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία το 1933, έπεσε πάνω στην αύξηση της δημοφιλίας του ποδοσφαίρου. Το άθλημα του λαού ήταν το μέσο για το ναζιστικό καθεστώς ώστε να περνά διαρκώς την ιδεολογία του σε όλον τον κόσμο. Τρανή απόδειξη αυτού ήταν η διαταγή που εξέδωσε το υπουργείο εξωτερικών σύμφωνα με την οποία οι παίκτες των αντίπαλων ομάδων του εξωτερικού έπρεπε να εκτελούν τον ναζιστικό χαιρετισμό. Μεταξύ των ομάδων ήταν και η εθνική Αγγλίας. Στις 30/9/1938 στην Γερμανία οι Άγγλοι διεθνείς υποχρεώθηκαν  να χαιρετίσουν ναζιστικά, με επικεφαλής τον Στάνλεϊ Μάθιους (νίκη για τους Άγγλους με 6-3).

Ματίας Ζίντελαρ

Όταν η Γερμανία προσάρτησε την Αυστρία, ο Χίτλερ διέλυσε την εθνική της ομάδα. Έτσι, υποχρέωσε όλους τους Αυστριακούς ποδοσφαιριστές να φορέσουν τη φανέλα της εθνικής Γερμανίας. Υπήρξαν όμως και αρκετοί που αρνήθηκαν και αντιστάθηκαν στα θέλω του Χίτλερ. Το αστέρι της Αυστρίας, Ματίας Ζίντελαρ, αρνήθηκε  κάτι τέτοιο και ένα χρόνο μετά δολοφονήθηκε μόλις στα 36 του χρόνια από την Γκεστάπο ως φίλος των Εβραίων και σοσιαλδημοκράτης. Πέθανε στο διαμέρισμα της φίλης του από δηλητηρίαση με μονοξείδιο του άνθρακα. Κάποιοι θεώρησαν ότι δολοφονήθηκε, ενώ άλλοι ότι αυτοκτόνησε. Για τους Αυστριακούς ήταν σύμβολο πατριωτισμού, ενώ ο θάνατός του καταγράφηκε ως “ατύχημα”.

Σάλκε

Σχετικά με το πρωτάθλημα της Γερμανίας, υπήρξαν ριζικές αλλαγές. Οι vαζί προχώρησαν σε συγχωνεύσεις συλλόγων, με στόχο να αυξήσουν τον ανταγωνισμό. Η Σάλκε, είχε ήδη μία εξαιρετική ομάδα και με το νέο της γήπεδο, ήθελε να μπει δυναμικά στο γερμανικό ποδόσφαιρο. Κάτι που είχε κάνει ήδη σε τοπικό επίπεδο, με τίτλους και διακρίσεις σε διοργανώσεις στις δυτικές περιοχές της Γερμανίας που ήρθαν πριν την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. Μάλιστα, από τότε υπάρχουν φήμες ότι ο Χίτλερ ήταν οπαδός της Σάλκε και βοήθησε σε μεγάλο βαθμό να φτάσει η ομάδα του στις τεράστιες αυτές επιτυχίες. Η Σάλκε κατάφερε να κερδίσει στην διάρκεια εκείνων των χρόνων έξι πρωταθλήματα και αρκετά κύπελλα.

Οι άνθρωποι της ομάδας αρνούνται μέχρι και σήμερα την όποια ανάμειξή τους και δεν θεωρούν ότι χρησιμοποιήθηκαν από το καθεστώς. Μάλιστα, θέλοντας να βγάλουν από πάνω τους αυτές τις φήμες προχώρησες σε αρκετές εκδηλώσεις. Οι αντιρατσιστικές πρωτοβουλίες των οπαδών της Σάλκε, το περιοδικό “Schalke Unser” και πολλές άλλες ενέργειες, κατατάσσουν την ομάδα σε αυτές που αντιμετώπισαν αρκετά αποτελεσματικά τη ναζιστική παρουσία στο γήπεδο.

Αγώνας Θανάτου

Όταν τα Γερμανικά στρατεύματα εισέβαλαν και κατέλαβαν την Ουκρανία, όπως είναι λογικό διέλυσαν και όλες τις Ουκρανικές ποδοσφαιρικές ομάδες. Πολλοί ήταν οι αθλητές που επέλεξαν να παίξουν για χάρη Γερμανικών ομάδων, όμως αρκετοί ήταν και αυτοί που επέλεξαν το αντίθετο. Έτσι δημιουργήθηκε μια ομάδα από οκτώ ποδοσφαιριστές της Ντιναμό Κιέβου και τρεις από την Λοκομοτίβ Κιέβου. Το όνομα αυτής ήταν Σταρτ, που παραπέμπει στην Αγγλική λέξη με σημασία “αρχή”. Αυτή λοιπόν η ομάδα νικούσε κάθε φιλικό αγώνα που έδινε και έτσι τράβηξε το ενδιαφέρον των Γερμανών.

Σε ένα στημένο ποδοσφαιρικό τουρνουά που διοργάνωσαν οι Γερμανοί προκειμένου να δείξουν την υπεροχή τους, κάλεσαν και την Σταρτ. Στις 6 Αυγούστου 1942 οι “υποταγμένοι” Ουκρανοί νίκησαν με 5-1 τους “τέλειους” Γερμανούς και έφεραν τα πάνω κάτω. Όλοι οι Γερμανοί, ακόμη και ο Γερμανικός τύπος ζητούσε εκδίκηση και σύντομα όρισαν επαναληπτικό αγώνα για τις 9 Αυγούστου.

Λίγο πριν την έναρξη του αγώνα ένα μέλος των S.S. εισέβαλε στα αποδυτήρια των Ουκρανών και τους επέβαλε να χαιρετίσουν ναζιστικά πριν την σέντρα. Ωστόσο, τα μέλη της Σταρτ αντί για “Hail Hitler”, φώναξαν “Fizcult Hura” τον αντίστοιχο Σοβιετικό χαιρετισμό. Στο ημίχρονο η Σταρτ ήταν μπροστά στο σκορ με 3-1 και ανάγκασε τους Γερμανούς να εισβάλουν ξανά τα αποδυτήριά τους. Αυτήν την φορά το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο “σκεφτείτε τις συνέπειες αν νικήσετε¨. Τα μέλη της Σταρτ όμως δεν το έβαλαν κάτω και εν τέλει νίκησαν με 5-3.

Οι συνέπειες της νίκης

Μια εβδομάδα μετά, το βράδυ της 16ης Αυγούστου όσοι παίκτες της Start συμμετείχαν στον αγώνα, συνελήφθησαν από τους Γερμανούς, κατηγορούμενοι ότι συνεργάζονταν με τη Σοβιετική αστυνομία. Μέχρι τον Φεβρουάριο του 1943, εκτέλεσαν ή βασάνισαν τους περισσότερος παίκτες. Το 1971, έξω από το Στάδιο της Ζενίτ, όπου έγινε ο αγώνας, έστησαν ένα τεράστιο μνημείο για τους 11 ήρωες. Δέκα χρόνια αργότερα το 1981, το Στάδιο πήρε το όνομα Start. “Ο Αγώνας του Θανάτου”, ήρθε στο φως της δημοσιότητας 16 χρόνια μετά τη διεξαγωγή του, από ένα άρθρο Ουκρανού δημοσιογράφου σε εφημερίδα του Κιέβου. Το 2005, η Εισαγγελία του Αμβούργου έκλεισε την υπόθεση, με την ετυμηγορία να αναφέρει πως δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να αποδεικνύει ότι οι ναζί δολοφόνησαν τους ποδοσφαιριστές της Start εξαιτίας της νίκης τους.

Μπάμπης Χαραλαμπίδης, Αθλητικογράφος