Ο Antoni Dragan είναι ένας δημιουργός που έχει βρει τον δικό του τρόπο να «ζωντανεύει» την τέχνη. Γεννημένος το 1984 στη Δράμα, έχει παρουσιάσει έργα του στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, κερδίζοντας τις εντυπώσεις για την ικανότητά του να μεταμορφώνει το ίδιο έργο μέσα από διαφορετικές συνθήκες φωτισμού. Οι πίνακές του αλλάζουν ολοκληρωτικά όψη ανάλογα με το φως της ημέρας, το UV ή το απόλυτο σκοτάδι, ενώ τα γλυπτά του, κατασκευασμένα στο χέρι από χάλυβα κομμένο με λέιζερ, αποκαλύπτουν τρεις διαφορετικές φάσεις που καθηλώνουν τον θεατή.
Αυτή η προσέγγιση μετατρέπει τα έργα του σε εμπειρία και όχι σε απλή θέαση. Άλλωστε, όπως αναφέρει και ο ίδιος στην ιστοσελίδα του, «άσε την τέχνη να ξυπνήσει τα συναισθήματά σου» — μια φράση που περιγράφει απόλυτα το συναίσθημα του να στέκεσαι μπροστά στα έργα του.
Η τεχνική σου «3 phases multipaint» είναι παγκοσμίως μοναδική. Πώς προέκυψε αυτή η ιδέα;
Η τεχνική αυτή γεννήθηκε από την ανάγκη μου να δημιουργήσω έργα που δεν μένουν ποτέ στατικά. Ήθελα η ζωγραφική να αλλάζει, να μεταμορφώνεται, να ζει μαζί με το φως. Πειραματίστηκα για πολύ καιρό με διαφορετικά υλικά, χρωστικές και φωτισμούς, μέχρι που κατέληξα στον συνδυασμό που επιτρέπει στους πίνακές μου να εμφανίζουν τρία διαφορετικά επίπεδα εικόνας: στο φως της ημέρας, στο UV και στο απόλυτο σκοτάδι. Είναι σαν κάθε έργο να κρύβει τρεις αλήθειες, τρεις ιστορίες που αποκαλύπτονται σταδιακά.
Πώς αποφασίζεις τι θα φαίνεται στο φως της ημέρας, τι στο UV και τι στο απόλυτο σκοτάδι;
Η διαδικασία είναι καθαρά συναισθηματική αλλά ταυτόχρονα πολύ μελετημένη. Αντιμετωπίζω κάθε πίνακα σαν ένα ταξίδι που ο θεατής καλείται να ανακαλύψει σε στάδια. Στο φως της ημέρας παρουσιάζω την «εξωτερική» πραγματικότητα. Με το UV εμφανίζονται πιο έντονα, ενεργειακά στοιχεία, σαν την ψυχή του έργου. Και στο σκοτάδι αποκαλύπτεται εκείνη η μυστική, εσωτερική διάσταση που δεν φαίνεται με κανέναν άλλο τρόπο. Είναι σαν ο πίνακας να ζει τρεις ζωές.
Τι σημαίνει για εσένα η «ζωντάνια», που έχεις αναφέρει ως βασικό στοιχείο της τέχνης σου;
Για μένα, ζωντάνια σημαίνει κίνηση. Είναι η αίσθηση ότι ένα έργο δεν ολοκληρώνεται ποτέ, ότι συνεχίζει να εξελίσσεται ανάλογα με το περιβάλλον, το φως και τον άνθρωπο που το παρατηρεί. Δεν με ενδιαφέρουν οι στατικές εικόνες. Θέλω έργα που αναπνέουν, που αντιδρούν, που έχουν ενέργεια. Αυτή η ζωντάνια είναι η ψυχή της τεχνικής μου.
Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση στη δημιουργία γλυπτών με τρία στάδια εμφάνισης;
Έχω δουλέψει ελάχιστα με χάλυβα, καθώς το υλικό με το οποίο ασχολούμαι πλέον σχεδόν αποκλειστικά είναι το αλάβαστρο. Με ελκύει η καθαρή, φυσική του όψη και ο τρόπος που αντανακλά απαλά το φως στην επιφάνειά του. Πάνω σε αυτό εφαρμόζω τα χρώματα και τις ειδικές χρωστικές μου, δημιουργώντας τα χαρακτηριστικά εφέ που μεταμορφώνονται σε κάθε φάση φωτισμού.
Τις βάσεις των έργων μου τις κατασκευάζω συνήθως από μάρμαρο, ώστε να υπάρχει μια στιβαρή, ελληνική θεμελίωση που «γαντζώνει» το έργο στον χώρο. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να διατηρηθεί η απόλυτη ισορροπία, ώστε κάθε φάση — ημέρα, UV, σκοτάδι — να έχει τη δική της ταυτότητα, παραμένοντας όμως μέρος ενός ενιαίου συνόλου.
Ποια στοιχεία επιλέγεις να λάμπουν στο σκοτάδι χωρίς καμία πηγή φωτός και γιατί;
Στα έργα μου χρησιμοποιώ μια μέθοδο που ονομάζω «Progressive Multipaint Technique». Πρόκειται για μια πολυστρωματική διαδικασία ζωγραφικής, όπου κάθε στρώση αντιδρά διαφορετικά στο φως, στο σκοτάδι και στις ενδιάμεσες συνθήκες.
Με αυτή την τεχνική δεν επιλέγω απλώς σημεία που φωτίζονται, αλλά σχεδιάζω εξαρχής μια δεύτερη, κρυφή σύνθεση, η οποία ενεργοποιείται μόνο στο απόλυτο σκοτάδι. Έτσι, τότε αποκαλύπτεται ένα εντελώς νέο έργο: μορφές, γραμμές και σύμβολα που δεν υπάρχουν στην ορατή εκδοχή του πίνακα. Το κάνω γιατί θέλω ο θεατής να βιώνει μια διπλή πραγματικότητα — ένα έργο που συνεχίζει να αποκαλύπτει μυστικά όταν όλα γύρω σβήνουν.
Πώς συνδέεις την ελληνική ιστορία (όπως στον «Kouros» ή τον «Alexander») με τη σύγχρονη, τεχνικά σύνθετη προσέγγισή σου;
Η ελληνική ιστορία είναι για μένα ένας ανεξάντλητος θησαυρός. Με έχει επηρεάσει βαθιά το γεγονός ότι πολλά αρχαία ελληνικά αγάλματα ήταν έγχρωμα — κάτι που συχνά αγνοείται και δεν συνδέεται εύκολα με τη σημερινή, «λευκή» εικόνα της αρχαιότητας.
Αυτό συνδέεται απόλυτα με τη φιλοσοφία μου: ένα έργο πρέπει να έχει πολλές στρώσεις και αποκαλύψεις. Όταν δουλεύω μορφές όπως ο Kouros ή ο Alexander, δεν τις αντιμετωπίζω ως μουσειακά αντικείμενα, αλλά ως σύγχρονα σύμβολα που ανήκουν και στο σήμερα. Έτσι, η αρχαιότητα συναντά την τεχνική μου μέσα από το χρώμα, το φως και τη μεταμόρφωση.
Υπάρχει κάποια αντίδραση θεατή που σε έχει σημαδέψει;
Ναι, πολλές. Η πιο έντονη ήταν όταν ένας θεατής είδε ένα έργο να μεταμορφώνεται στο UV και συγκινήθηκε βαθιά. Μου είπε ότι ένιωσε σαν να άνοιξε μια «πόρτα» μέσα στον ίδιο τον πίνακα. Αυτές οι αντιδράσεις είναι για μένα η απόδειξη ότι η τέχνη μπορεί να συνδεθεί με τον άνθρωπο σε πολύ βαθύτερο επίπεδο.
Ποιος είναι ο ρόλος των έντονων pop art στοιχείων στη ζωγραφική σου;
Η pop art μου επιτρέπει να παίζω με την ενέργεια, την ταχύτητα και τη σύγχρονη αισθητική. Είναι ο τρόπος μου να λέω ότι η τέχνη μπορεί να είναι ταυτόχρονα σοβαρή και παιχνιδιάρικη. Τα pop χρώματα ενισχύουν τη βασική εικόνα του έργου και δημιουργούν έντονη αντίθεση με τις «κρυφές» φάσεις που εμφανίζονται στο UV και στο σκοτάδι.
Παρατηρείς διαφορές στο πώς το διεθνές κοινό αντιλαμβάνεται τις «τρεις φάσεις»;
Ναι. Το διεθνές κοινό συνήθως ενθουσιάζεται άμεσα με την ιδέα ότι ένα έργο μπορεί να αλλάζει τόσο δραστικά. Στην Ελλάδα η προσέγγιση είναι πιο συναισθηματική, ενώ στο εξωτερικό υπάρχει μεγαλύτερος θαυμασμός για την τεχνική. Και οι δύο αντιδράσεις, όμως, οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα: την αίσθηση της έκπληξης και της ανακάλυψης.
Αν έπρεπε να συνοψίσεις την καλλιτεχνική σου ταυτότητα σε μία φράση;
«Δημιουργώ κόσμους που γεννιούνται στο φως, αλλά αποκαλύπτουν την αληθινή τους ψυχή στο σκοτάδι.»
Για το GRDiscovery
Συνέντευξη: Μαρία Τσεκούρα
Φωτογραφίες Antoni Dragan