Ο Αμερικανικός Εμφύλιος διήρκεσε από το 1861 μέχρι το 1865 και κατασπάραξε όλη την χώρα. Είναι μια ιστορία που γράφτηκε με αίμα, αλλά άφησε πίσω της μεγάλες στρατιωτικές φυσιογνωμίες, μάχες και ένα κοινό που εξετάζει το προτσές της μέχρι και σήμερα.
Έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πορεία και τη θεσμική εξέλιξη της μεγάλης υπερατλαντικής Δημοκρατίας, ενώ η Επανάσταση του 1776-1783 δημιούργησε τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ο Εμφύλιος Πόλεμος του 1861-1865 μεταξύ Βορείων και Νοτίων Πολιτειών καθόρισε το είδος του κράτους που ήθελαν οι Αμερικανοί: μία χαλαρή συνομοσπονδία κυριάρχων κρατών ή ένα ενιαίο κράτος με κυρίαρχη κυβέρνηση, ένας κράτος με ισότητα δικαιωμάτων ή ένα κράτος με δουλοκτητικό τρόπο παραγωγής.
Ο Εμφύλιος Πόλεμος, άρχισε εξαιτίας των αγεφύρωτων διαφορών μεταξύ των πολιτειών του Βορρά που είχαν καταργήσει τη δουλεία και των πολιτειών του Νότου που την ευνοούσαν, για τη δυνατότητα της κεντρικής κυβέρνησης να απαγορεύσει τη δουλεία στα εδάφη που δεν είχαν γίνει ακόμη πολιτείες. Όταν ο ρεπουμπλικάνος Αβραάμ Λίνκολν κέρδισε τις εκλογές το 1860 με το σύνθημα της κατάργησης της δουλείας, επτά πολιτείες του Βαθέως Νότου (Deep South) αποσχίστηκαν και σχημάτισαν ένα νέο κράτος, τις Συνομοσπονδιακές Πολιτείες της Αμερικής . O Λίνκολν, αλλά και οι περισσότερες πολιτείες του Βορρά αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν τη νομιμότητα της απόσχισης. Φοβόντουσαν ότι θα δημιουργούσε προηγούμενο, που τελικά θα οδηγούσε στον κατακερματισμό των ΗΠΑ σε μικρά αλληλοϋποβλεπόμενα κρατίδια.
Η λύση στα παραπάνω διλήμματα δόθηκε τελικά στα πεδία των μαχών. Η νίκη των Βορείων διατήρησε την ενιαία κρατική υπόσταση των ΗΠΑ και κατάργησε τη δουλεία, η οποία είχε χωρίσει τη χώρα στα δύο από την αρχή της ύπαρξής της. Αλλά η λύση είχε αιματηρό κόστος. 625.000 Αμερικανοί έπεσαν στα πεδία των μαχών, όσοι σχεδόν έχασαν τη ζωή τους στους υπόλοιπους πολέμους, στους οποίους ενεπλάκησαν οι ΗΠΑ μέχρι τις μέρες μας. Ο Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος ήταν η πιο μεγάλη και καταστροφική αναμέτρηση που έλαβε χώρα στο Δυτικό Ημισφαίριο από το τέλος των Ναπολεόντιων Πολέμων το 1815, μέχρι την αυγή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1914.
Το γεγονός που άναψε το φιτίλι του πολέμου συνέβη στις 12 Απριλίου 1861 στο Φορτ Σάμτερ στον κόλπο του Τσάρλεστον. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θεωρούσε ότι το φρούριο αυτό ήταν δικό της, ενώ ο στρατός της Συνομοσπονδίας είχε αντίθετη άποψη και το κατέλαβε αυθημερόν, υψώνοντας τη σημαία της. Ο Λίνκολν διέταξε αμέσως την εθνοφρουρά να καταστείλει την εξέγερση. Τέσσερις ακόμη πολιτείες τάχθηκαν με τους Νότιους. Μέχρι το τέλος του 1861 σχεδόν ένα εκατομμύριο οπλισμένοι άνδρες και από τις δύο πλευρές αντιπαρατέθηκαν σ’ ένα μέτωπο 1200 μιλίων από τη Βιρτζίνια μέχρι το Μιζούρι. Πολλές μάχες έγιναν: κοντά στο Μανάσας Τζάνκσιον στη Βιρτζίνια, στην ορεινή Δυτική Βιρτζίνια, όπου οι νίκες των Βορείων δημιούργησαν μία νέα πολιτεία, τη Δυτική Βιρτζίνια, στο Γουίλσονς Κρικ στο Μιζούρι, στο ακρωτήριο Χατέρας στη Βόρεια Καρολίνα και στο Πορτ Ρόγιαλ στη Νότιο Καρολίνα, όπου οι Βόρειοι δημιούργησαν ναυτική βάση για να αποκόψουν του Νοτίους από τον έξω κόσμο.
Από το 1862 έως το 1865 ο στρατός της Βιρτζίνια υπό τον Ρόμπερτ Λι απέκρουε όλες τις επιθέσεις των Βορείων έως ότου ο στρατηγός Οδυσσέας Γκραντ ανακλήθηκε από το Δυτικό Μέτωπο και ανέλαβε τη διοίκηση όλων των στρατιωτικών δυνάμεων των Βορείων. Σε μία σειρά αιματηρών μαχών, Δε Γουάλντερνες, Σποτσιλβάνια, Κολντ Χάρμπορ και Πίτερσμπουργκ, ο Γκραντ έφερε τον Λι στο Αποματόξ τον Απρίλιο του 1865. Την ίδια ώρα, οι λοιπές στρατιωτικές δυνάμεις των Βορείων σημείωσαν σημαντικές νίκες δυτικά των Απαλλαχίων Ορέων. Ο στρατηγός Σέρμαν διείσδυσε βαθιά στην ενδοχώρα της Συνομοσπονδίας, στην Τζόρτζια και τη Νότια Καρολίνα, καταστρέφοντας τις υποδομές της, ενώ ο στρατηγός Τόμας κατανίκησε το στρατό τού Τενεσί στη μάχη του Νάσβιλ.
Έως την άνοιξη του 1865 οι στρατιές των Νοτίων είχαν παραδοθεί και όταν το ιππικό των Βορείων αιχμαλώτισε τον Πρόεδρο της Συνομοσπονδίας, Τζέφερσον Ντέιβις, στην Τζόρτζια στις 10 Μαΐου 1865, κάθε αντίσταση κατέρρευσε. Η μακρά και οδυνηρά διαδικασία της εθνικής ενότητας του διηρημένου αμερικανικού έθνους μακριά από τη δουλεία είχε μόλις αρχίσει…
Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΟΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΕΜΦΥΛΙΟ
Το 1861, οι Έλληνες που ζούσαν στη Νέα Ορλεάνη οργάνωσαν τον δικό τους εθελοντικό λόχο πολιτοφυλακής για να πολεμήσουν κάτω από την σημαία της Συνομοσπονδίας, στο πόλεμο για την ανεξαρτησία του Νότου, τον λεγόμενο «εμφύλιο».
Πρόσφατα σε αφιέρωμά του για την αρχαιότερη ελληνική κοινότητα στις ΗΠΑ (από το 1760!), το ΒΗΜΑgazino, έγραψε ότι οι Έλληνες της Νέας Ορλεάνης πολέμησαν στον λεγόμενο «Εμφύλιο» στο πλευρό των Νοτίων.
Στις 22 Ιουλίου του 1861 μεταξύ των 73 ανδρών που στρατεύτηκαν στο Camp Moore της Λουιζιάνας υπήρχαν και έξι που δήλωσαν ως χώρα γέννησης την Ελλάδα.
Επίσης διασώζεται δημοσίευμα εκείνης της περιόδου που αναφέρεται στο «Greek Company» (Ελληνικός Λόχος) στο στρατό των Νοτίων. Εκτιμάται από τους ιστορικούς ότι σ’ αυτό υπηρετούσαν όχι μόνο Έλληνες, αλλά γενικά ορθόδοξοι πληθυσμοί της Λουιζιάνας.
Κυβερνητικά αρχεία δείχνουν ένα ανεπίσημο υπόμνημα που παραπέμπει σε «Ελληνικό Λόχο Α’», της πολιτοφυλακής της Λουιζιάνα το 1861. Ο λόχος περιελάμβανε έναν λοχαγό, τρεις υπολοχαγούς, οκτώ υπαξιωματικούς και είκοσι στρατιώτες. Παρόλο που ονομαζόταν «Ελληνικός», ο κατάλογος περιλάμβανε και άλλα άτομα ορθόδοξης πίστης που διέμεναν στη Νέα Ορλεάνη μετά το 1860.
Η εφημερίδα της Νέα Ορλεάνης ‘Daily True Delta’ έγραψε την 28η Μαΐου 1861:
«Οι Έλληνες συμπολίτες μας μιμούμενοι το κοινό πνεύμα των άλλων εθνικοτήτων, οργανώνουν έναν λόχο. Το αρχαίο αίμα στο οποίο βασίστηκε η καρδιά της ηρωικής Ελλάδας θα βρεθεί να είναι ακόμα ισχυρό στις φλέβες των παιδιών της που κατοικούν ανάμεσά μας».
Και παρακάτω:
«Ένα μέλος (από τον Λόχο) αντιτίθεται σθεναρά στην είσοδο στον Λόχο οποιουδήποτε, που δεν είναι καθαρός Έλληνας, ενώ ένας άλλος ευνοεί την εισαγωγή ανδρών όλων των εθνικοτήτων. Η αντιπαράθεση αυτή οδήγησε σε προσωπικές συγκρούσεις…
Η οδός Chartres κοντά στο Madison, ήταν σήμερα το πρωί το σκηνικό της τελευταίας θερμής λογομαχίας μεταξύ των αντιπάλων. Τρεις ή τέσσερις στάλθηκαν στο νοσοκομείο και ένας ‘ξαπλώθηκε’ στο οπλοστάσιο του Λόχου…
Λίγες μόλις ημέρες μετά το περιστατικό αυτό, ένα άλλο μέλος του ελληνικού συντάγματος, ο Αλέξανδρος Philipuso, «δέχθηκε επίθεση με μαχαίρια, από ορισμένα άτομα […] που από τη γλώσσα θα πρέπει να ήταν Σικελοί»..
Στις 22 Ιουλίου του 1861, στο στρατόπεδο Moore στην Λουιζιάνα, στρατολογήθηκαν εβδομήντα τρεις άνδρες. Αποτελούσαν, μαζί με επτά αξιωματικούς, τον 1ο Λόχο του 10ου Συντάγματος Πεζικού της Λουιζιάνα. Μεταξύ στρατολογημένων ήταν έξι άνδρες που ανέφεραν την Ελλάδα ως χώρα γέννησής τους. Ήταν οι :
– Paoli Agius, (Άγιος;) 35 ετών, ναύτης
– Francisco Liappi, (Λιάπης;) 48 ετών, ναύτης
– John George Metalieno, (Μεταληνός;) 30 ετών, ναύτης
– Andre Nicole, (Νικολάου;) 33 ετών, ναύτης
– Christopholo Salonicho, (Σαλονικιός) 40 ετών, ναύτης
– Constantino Villisariez, (Βελίσσαρης;) 22 ετών, ένας ναυτικός
Τα ονόματά τους δεν μοιάζουν με παραδοσιακά ελληνικά ονόματα. Ωστόσο, αυτό δεν ήταν ασυνήθιστο. Για παράδειγμα, ο Απόστολος Βαλεριάνος, αν και γεννήθηκε στην Ελλάδα τον 16ο αιώνα, άλλαξε το όνομά του και ταξίδεψε στα καράβια υπό ισπανική σημαία για δεκαετίες με το όνομα, Juan de Fuco.
Κάποιοι άλλαξαν το όνομα γιατί οι μη Έλληνες αντιμετώπιζαν δυσκολίες στην προφορά ή ακόμα και την ορθογραφία των ελληνικών ονομάτων. Για παράδειγμα, τα επίσημα στρατιωτικά αρχεία έχουν τον Paoli Agius, που αναφέρεται επίσης ως Paoli Aguis, Paoli Ageos, Paoli Agros, Paul Agus, Paul Agos, Paul Agous, Paul Argoz και Paul Ajios. Παρ’ όλα αυτά, οι άνδρες ανέφεραν την Ελλάδα ως τη χώρα που γεννήθηκαν.
ΤΙ ΗΤΑΝ Η ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗΣ
Ήταν η διαταγή από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Αβραάμ Λίνκολν να ελευθερώσει σκλάβους σε 10 Πολιτείες. Ίσχυε μόνο για τις Πολιτείες που ήταν σε επανάσταση ενάντια στις ΗΠΑ το 1863 κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου. Δεν ελευθέρωσε αμέσως τους σκλάβους σε αυτές τις 10 Πολιτείες, καθώς αυτές ήταν ακόμη υπό τον έλεγχο των Συνομόσπονδων Πολιτειών της Αμερικής. Παρ’ όλα αυτά απελευθέρωσε κατευθείαν τουλάχιστον 20.000 σκλάβους μέσα στην Ένωση και σχεδόν τα τέσσερα εκατομμύρια του Νότου, καθώς ο στρατός της Ένωσης κινούνταν μέσα στα εδάφη της Συνομοσπονδίας.
Η διακήρυξη εκδόθηκε σε δύο μέρη. Στις 22 Σεπτεμβρίου 1862 ο Λίνκολν ανακοίνωσε ότι σε 100 ημέρες θα ελευθερώσει όλους τους σκλάβους που ανήκαν σε περιοχές εκτός ελέγχου των ΗΠΑ. Την 1η Ιανουαρίου 1863 ονόμασε τις 10 Πολιτείες στις οποίες θα ίσχυε η διακήρυξη: Τέξας, Νότια Καρολίνα, Βόρεια Καρολίνα, Τζόρτζια, Αλαμπάμα, Μισισίπι, Αρκάνσας, Βιρτζίνια, Κεντάκι και Λουιζιάνα. Οι πέντε συνοριακές Πολιτείες όπου η σκλαβιά ήταν ακόμη νόμιμη δεν επηρεάστηκαν από τη διακήρυξη, καθώς ήταν ακόμη κομμάτια της Ένωσης. Επίσης η διακήρυξη δεν ίσχυε ούτε στο Τενεσί, καθώς οι δυνάμεις της Ένωσης είχαν ήδη καταλάβει την περιοχή.
«[…] όλα τα άτομα κρατούμενα ως σκλάβοι μέσα σε οποιαδήποτε Πολιτεία της οποίας οι κάτοικοι είναι σε επανάσταση ενάντια στην Ένωση θα είναι από σήμερα για πάντα ελεύθεροι. Η εκτελεστική διοίκηση των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής και ναυτικής εξουσίας, θα αναγνωρίσει και θα διατηρήσει την ελευθερία αυτών των ατόμων και δεν θα δράσει με σκοπό την κατάπνιξή τους […]».
Πριν από το τέλος του πολέμου κάποιες απαλλαγμένες από τη διακήρυξη Πολιτείες απαγόρευσαν τη σκλαβιά εντός των συνόρων τους. Ενώ η διακήρυξη είχε ελευθερώσει τους σκλάβους, παρ’ όλα αυτά δεν έκανε τη σκλαβιά παράνομη. Έτσι ο Λίνκολν εξέδωσε μια συνταγματική τροποποίηση για να απαγορεύσει τη σκλαβιά. Η 13η τροποποίηση έκανε τη σκλαβιά παράνομη παντού στις ΗΠΑ και ψηφίστηκε το 1865, οκτώ μήνες μετά τη δολοφονία του Λίνκολν.
Σκάναρε και προχώρησε την έρευνα:
Έρευνα, Νίκος Μίζας
