Είναι η Μήδεια τραγική παιδοκτόνος ή είναι παρεξηγημένη μυθική φιγούρα;
Η Μήδεια στη μυθολογία
Στη μυθολογία, η Μήδεια είναι κόρη του βασιλιά της Κολχίδας Αιήτη και της Ωκεανίδας Ιδυίας ή Εκάτης. Κατείχε την ύψιστη τέχνη της μαγείας, την οποία διδάχτηκε από την θεία της, Κίρκη, και ήταν σεβαστή από τον λαό της. Η Μήδεια εκπροσωπούσε την παλιά τάξη πραγμάτων, τους αρχαίους θεούς, προ του Δωδεκάθεου, αυτούς που οι Έλληνες τιμούσαν στα Ελευσίνια Μυστήρια και αλλού.
Όταν ο Ιάσονας εισήλθε στην Κολχίδα ως αρχηγός της Αργοναυτικής Εκστρατείας, η Μήδεια τον ερωτεύτηκε. Κόντρα στα καθήκοντά της, έθεσε στη διάθεσή του τις μαγικές δυνάμεις της, για να τον βοηθήσει να φέρει σε πέρας την αποστολή του. Να αρπάξει το Χρυσόμαλλο Δέρας.
Για χάρη του Ιάσονα, η Μήδεια φτάνει στο σημείο να σκοτώσει τον αδελφό της, Άψυρτο, να τεμαχίσει το σώμα του και να το σκορπίσει στη θάλασσα για να καθυστερήσει την καταδίωξη από τον πατέρα της, ο οποίος σταμάτησε για να περιμαζέψει τα μέλη του άψυχου γιου του. Πρώτο σημάδι ψυχοπάθειας για την Μήδεια , που υποδηλώνει ότι θα έκανε τα πάντα για τον έρωτα.
Η Μήδεια ακολούθησε τον Ιάσονα φεύγοντας από την Κολχίδα και έγινε χρήσιμο υποχείριο για την επιτυχία των σχεδίων του. Στην Κόρινθο όπου κατέφυγαν, ο Ιάσονας δεν είχε πλέον ανάγκη από τις υπηρεσίες της και μνηστεύτηκε την κόρη του βασιλιά της πόλης Κρέοντα, τη Γλαύκη.
Η απιστία του Ιάσονα ήταν η μεγίστη προδοσία για την Μήδεια. Αφού πρώτα έκανε τα μάγια της στην Γλαύκη, η οποία πέθανε με φριχτούς πόνους, έστρεψε το βλέμμα της στον άπιστο Ιάσονα.
Η εκδίκησή της ήταν τρομερή. Αφού σκότωσε τα δύο τους παιδιά, Φέρητα και Μέρμερο, κατέφυγε στην Αθήνα, όπου απέκτησε έναν γιο, τον Μήδο, από την ένωσή της με τον Αιγέα.
Η άλλη οπτική
Σύμφωνα με τον Ευριπίδη, ο Ιάσωνας, έτσι όπως παρουσιάζεται στο έργο του, είναι υπολογιστής, αυτάρεσκος και ωφελιμιστής. Τα επιχειρήματα που χρησιμοποιεί για να υπερασπιστεί τις ενέργειές του, δείχνουν ότι έχει μελετήσει τη ρητορική τέχνη, αλλά λέει αερολογίες. Οι λόγοι του εκφέρονται με ακρίβεια και οι δικαιολογίες του, αν και καλά οργανωμένες, φαίνονται πως αποφεύγουν τα σημαντικά ζητήματα. Ο Ιάσονας είναι νάρκισσος και κοινωνιοπαθής.
Χρησιμοποιεί τη ρητορική για να αναδημιουργήσει την αλήθεια όπως εκείνος επιθυμεί να είναι. Όταν ο χορός λέγει πως καλά μιλά ο Ιάσων, αλλά εξακολουθεί να έχει προδώσει τη σύζυγό του, εκφράζει ταυτόχρονα την κοινή γνώμη του ακροατηρίου. Η προδοσία του Ιάσονα είναι ιδιαίτερα ειδεχθής, επειδή οφείλει πολλά στη γυναίκα του. Επανειλημμένα εκείνη έσωσε τη ζωή του και ολοκλήρωσε για χάρη του τους άθλους που εκείνος δεν μπορούσε να κατορθώσει.
Αυτό σημαίνει ότι μόνος του μπορεί να μην είχε καταφέρει τίποτα.
Είναι καιροσκόπος, καθώς χρησιμοποιεί τώρα τη βασιλική οικογένεια της Κορίνθου για το κέρδος, όπως στο παρελθόν χρησιμοποίησε τη Μήδεια. Στον αγώνα λόγων ο Ιάσων και η Μήδεια παρουσιάζουν δύο διαφορετικές ιδέες για το γάμο. Ο Ιάσων θεωρεί το γάμο ως κοινωνική και οικονομική σύμβαση, ενώ η Μήδεια, αν και περιέγραφε νωρίτερα στο έργο στις Κορίνθιες γυναίκες το γάμο ως είδος δουλείας, ακόμα μιλά με ιδεαλιστικό τρόπο, αναφέροντας όρκους και αμοιβαιότητες. Ο Ιάσων όλα αυτά τα παραμερίζει και χαρακτηρίζει τη Μήδεια παράλογη και τρελή. Η Μήδεια ένιωθε ότι όλοι όσοι την περιτριγύριζαν ήταν κουτοί.
Η πατριαρχία στον μύθο
Το βάθος του πάθους της Μήδειας γίνεται απροκάλυπτη οργή. Ο σύζυγος που της χρωστά τα πάντα, την παραμερίζει. Εκείνη, μια γυναίκα που διεκδικεί στη γενεαλογία του μύθου θεϊκή καταγωγή, κόρη ενός βασιλιά που πιθανώς υπήρξε στο παρελθόν βασιλιάς της Κορίνθου και συνεπώς εν δυνάμει επικίνδυνη για τη βασιλική γενιά του Κρέοντα στον αγώνα της διαδοχής, βρίσκεται διαρκώς στο έλεος ανθρώπων ανόητων και αδύναμων. Αν και με πολλούς τρόπους το δίκαιο είναι με το μέρος της, τα επιχειρήματά της απορρίπτονται ως απότοκα γυναικείου παραλογισμού και υστερίας.
Η εκδίκηση είναι ένα σημαντικό θέμα και προκαλεί ίσως κατάπληξη το γεγονός ότι παρά τη θηριώδη φύση του εγκλήματος της, η πιθανή έλξη του θεατή προς την πλευρά της Μήδειας είναι τόσο ισχυρή όσο και η γοητεία που ασκεί στον χορό. Η υπερηφάνειά της την ωθεί να απορρίψει τις προσφορές του και προτιμά τον θάνατο από μια δεύτερη εξορία. Μια υπερηφάνεια αξιοθαύμαστη και δικαιολογημένη, η οποία όμως θα οδηγήσει τη Μήδεια σε πράξεις ανείπωτες.
Συμπέρασμα
Το να σκοτώσει τα παιδιά της, είναι μια κίνηση ακατανόητη σε εμάς, όμως για την Μήδεια είχε λογική. Στο μυαλό της, ίσως είχε την ιδέα , ότι δεν θέλει να κρατήσει τίποτα από την σχέση της με τον Ιάσονα. Τα παιδιά της αποτελούσαν εμπόδιο να ξεκινήσει ξανά την ζωή της. Μέσα στην θολωμένη σκέψη της και τον πόνο που ένιωθε θεώρησε ότι αυτά τα παιδιά δεν θα έπρεπε να γεννηθούν πότε.
Είναι άρρωστη φιγούρα η Μήδεια; Ναι, είναι. Δεν ήταν όμως πάντα έτσι, χειραγωγήθηκε τόσο πολύ από τον Ιάσονα, που έφτασε στην τρέλα και στο έγκλημα δύο φόρες για εκείνον με άμεσο και έμμεσο τρόπο. Μην υποτιμάτε την δύναμη ενός ναρκίσσου και την τρέλα ενός θύματος. «Το μέτρο είναι του Νου η Αρχή και των θνητών ο νόμος».
Σκάναρε και δες περισσότερα
Μαρίλη Μπουφίδου, Δημοσιογράφος
