Στις αρχές του 20ου αιώνα, μεταξύ 1931 – 1932 Γάλλοι και Αμερικανοί αρχαιολόγοι ταξίδεψαν για ανασκαφές στην αρχαιοελληνική πόλη της Συρίας, Δούρα Ευρωπός. Όμως που να το περίμεναν ότι θα ανακαλύψουν την παλαιότερη, παγκοσμίως, χριστιανική εκκλησία;
Συρία, Δούρα Ευρωπός Χριστιανική οικία: το βαπτιστήριο (περ. 241)
Η ΑΡΧΑΙΑ ΠΟΛΗ ΔΟΥΡΑ ΕΥΡΩΠΟΣ
Στα σύνορα μεταξύ της Μεσοποταμίας και της Συρίας, στις όχθες του ποταμού Ευφράτη, θα βρείτε τη Δούρα Ευρωπό. Σκοπός της ίδρυσης της (Βαβυλωνικός Πόλεμος 311 – 309 π.Χ.) ήταν για τη δημιουργία στρατιωτικής, από το στρατηγό Νικάνορα. Σύμφωνα με τον ιστορικό, Κωνσταντίνο Λαγό, μπορεί να πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο που ίδρυσε την Έδεσσα και την Αντιόχεια Μυγδονική. Επίσης η ονομασία «Ευρωπός» προέρχεται από την ομώνυμη πατρίδα του Σελεύκου στη Μακεδονία.
Το 253 ή 256 μ.Χ. καταστράφηκε από τους Πέρσες και σκεπάστηκε από την άμμο. Όταν, στις δεκαετίες 1920 – 1930, η αρχαιολογική σκαπάνη την επανέφερε στο φως ο Mikhail Rostovtzeff την είχε αποκαλέσει «Πομπηία της ερήμου». Η ανακάλυψή της έγινε τυχαία από το βρετανικά στρατεύματα το 1920.
ΟΙ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
Οι προαναφερθέντες αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα σημαντικό αριθμό ναών και άλλων δημοσίων κτηρίων, καθώς και αρκετά κινητά ευρήματα, όπως αγάλματα, επιγραφές, στρατιωτικό εξοπλισμό κ.ά. Επιπροσθέτως, έφεραν στο φως και τη μοναδική ακέραια ρωμαϊκή ασπίδα σε όλο τον κόσμο. Μάλιστα, βρήκαν στοιχεία για την πολιορκία και την κατάληψη της Δούρας Ευρωπού από τους Σασσανίδες.
Ενώ οι αρχαιολόγοι πραγματοποιούσαν ανασκαφές στο νότιο τμήμα της πόλης, ξαφνικά βλέπουν μια μεγάλη οικία δίπλα ακριβώς στα τείχη της πόλης και μία από τις δευτερεύουσες πύλες, με το σχήμα του κτηρίου να είναι τραπεζοειδές και διαστάσεις περίπου 18 x 20 μέτρα. Και το συμπέρασμα; Πως αυτή η οικία επρόκειτο για εκκλησία!
Λήψη από την ανασκαφή στη Δούρα Ευρωπό το 1931, «Πομπηία της ερήμου». Πηγή: Yale University Art Gallery
ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, οι χριστιανοί είχαν γκρεμίσει έναν τοίχο ανάμεσα σε δύο μικρά δωμάτια προκειμένου να δημιουργήσουν ν χώρο για τη μεγάλη αίθουσα συνελεύσεων. Η μία αίθουσα ήταν το βαπτιστήριο, μια άλλη για τον εορτασμό της Θείας Ευχαριστίας και μια τρίτη πιθανώς για τη διδασκαλία των κατηχουμένων.
Βαπτιστήριο
Γεμάτο με ποικιλία από τοιχογραφίες, το βαπτιστήριο περιελάμβανε την κολυμβήθρα στη δυτική πλευρά
του δωματίου, όπου υπήρχε ένα πλίνθινο κουβούκλιο με θολωτή οροφή και δύο πεσσούς μπροστά που είχαν βαφτεί με σκούρο πράσινο χρώμα με μαύρες ζώνες. Η πρόσοψη πάνω από την αψίδα της κόγχης έδειχνε καρπούς σε χωράφια. Το ταβάνι μέσα στην κόγχη είχε γαλάζιο φόντο με φωτεινά αστέρια. Μέσα στην κόγχη ήταν το βαπτιστήριο.
Το βαπτιστήριο της εκκλησίας της Δούρας Ευρωπού, όπως έχει αποκατασταθεί στην Πινακοθήκη του Πανεπιστημίου του Γιέλ. Πηγή: Pinterest
Τοιχογραφίες
Αυτές που διασώθηκαν απεικόνιζαν θέματα από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Πιο συγκεκριμένα, της Παλαιάς Διαθήκης απεικόνιζαν τον Αδάμ και την Εύα, όπως και τους Δαυίδ και Γολιάθ. Όσον αφορά τις τοιχογραφίες της Καινής Διαθήκης, απεικόνιζαν τα θαύματα του Κυρίου, Ιησού Χριστού.
Οι τοιχογραφίες στο βαπτιστήριο.
Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ISIS
Τόσο η εκκλησία όπως και τα λοιπά κτήρια λεηλατήθηκαν από τους ISIS στα χρονιά του εμφυλίου της Συρίας, 2011 – 2014. Η κατάστασή της παραμένει άγνωστη, αν και θεωρείται πως καταστράφηκε πλήρως. Τέλος, οι τοιχογραφίες της μεταφέρθηκαν στις ΗΠΑ για αποκατάσταση και συντήρηση. Σήμερα βρίσκονται στην Πινακοθήκη του Πανεπιστημίου του Γιέιλ.
Φωτογραφία του 2005 από την εκκλησία στη Δούρα Ευρωπό.
