Σίγουρα όλοι μας έχουμε αναρωτηθεί πως θα ήταν η ζωή μας χωρίς αυτόν τον μικρό δέκτη, τα ερτζιανά κύματα, χωρίς τις ειδήσεις, τη μουσική, ακόμα και τις διαφημίσεις. Με λίγα λόγια, χωρίς την ύπαρξη του ραδιοφώνου στη ζωή μας! Το ραδιόφωνο είναι αδιαμφισβήτητα μια από τις μεγαλύτερες και σίγουρα από τις σπουδαιότερες ανακαλύψεις του ανθρώπου. Είναι η συντροφιά μας στο αυτοκίνητο και κολλημένοι στην κίνηση του δρόμου, στο σπίτι, κάνοντας δουλειές, ακόμα και στην εξοχή, στη δουλειά και οπουδήποτε αλλού κι αν βρισκόμαστε. Με το ραδιόφωνο η αναμετάδοση των νέων άλλαξε, έγινε γρήγορη και αποτελεσματική. Μέχρι και σήμερα το ραδιόφωνο συνεχίζει να είναι το ταχύτερο μέσο μετάδοσης μιας είδησης. Ας θυμηθούμε, όμως, με μια αναδρομή στο παρελθόν, πώς και κάτω από ποιες συνθήκες το ραδιόφωνο μπήκε στην ζωή μας, αποκτώντας φανατικούς ακροατές σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Η ΕΦΕΥΡΕΣΗ ΤΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ
Δύο χρόνια μετά την εφεύρεση του τηλεφώνου και πιοσυγκεκριμένα, στις 12 Μαρτίου 1878, ο Τόμας Έντισον παρουσιάζει στο Παρίσι την πρώτη ‘’ομιλούσα μηχανή’’, το γνωστό σε όλους μας, σήμερα, φωνόγραφο. Το φωνόγραφο ήταν το πρώτο μηχάνημα αναπαραγωγής της ανθρώπινης φωνής. Πριν καν συμπληρωθούν δέκα χρόνια από την θαυμαστή εφεύρεση του Έντισον, ο γερμανικής καταγωγής Αμερικάνος Έμιλ Μπέρλινερ, εφευρίσκει ένα νέο μηχάνημα, το γραμμόφωνο. Ωστόσο, ακόμα δεν είχε εφευρεθεί ο τρόπος να μεταφέρεται μακριά ο ήχος, η φωνή και η μελωδία. Οι προσπάθειες για βελτίωση του ραδιοφώνου και της ραδιοφωνικής μετάδοσης συνεχίστηκαν για πολλά χρόνια, με διάφορους ερευνητές να έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο στις εφευρέσεις τους. Την παραμονή των Χριστουγέννων του 1906, πραγματοποιήθηκε η πρώτη μετάδοση μουσικής και λόγου, από τον πρωτοπόρο της Αμερικανικής ραδιοφωνίας, Ρέγκιναλ Αουμπρέου Φεσσέντεν. Αξίζει, επίσης, να αναφέρουμε ότι το 1928 διαμορφώθηκε επίσημα η συχνότητα FM, με αποτέλεσμα την καλύτερη ποιότητα ήχου για μετάδοση. Μέχρι το 1930, ολόκληρος ο πλανήτης μπορούσε να ακούει πλέον ειδήσεις, νέα, αλλά φυσικά και διάφορες μελωδίες. Το 1960, υπήρχαν 350 εκατομμύρια ραδιοδέκτες σε ολόκληρο τον κόσμο, αριθμός ο οποίος έφτασε και τελικά ξεπέρασε τα 750 εκατομμύρια, μέσα σε έναν χρόνο, δηλαδή μέχρι το 1970.
ΤΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα, ήδη από το 1923, άρχισε μια προσπάθεια εγκατάστασης ραδιοφωνικού πομπού. Οι πειραματισμοί κράτησαν αρκετά χρόνια. Ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός εξέπεμψε στη Θεσσαλονίκη με ιδιωτική πρωτοβουλία από τον ραδιοηλεκτρολόγο Χρήστο Τσιγγιρίδη, την 25 Μαρτίου του 1928 και 20 ολόκληρα χρόνια λειτούργησε στην πόλη, μεταδίδοντας τακτικά εκπομπές. Ο πρώτος εθνικός ραδιοφωνικός σταθμός ιδρύθηκε και λειτούργησε στην Αθήνα, αφού στις 25 Μαρτίου του 1938 εγκαινιάστηκε από τον τότε βασιλιά Γεώργιο Β΄ ενώ, το 1945, ιδρύθηκε το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (Ε.Ι.Ρ.) που ανέλαβε την ευθύνη λειτουργίας του σταθμού. Αμέσως μετά την απελευθέρωση, άρχισαν να ιδρύονται κι άλλοι σταθμοί σε διάφορες πόλεις της χώρας, που υπάγονταν στη δικαιοδοσία του Ε.Ι.Ρ., καθώς και πολλοί στρατιωτικοί σταθμοί, υπό τη δικαιοδοσία των ενόπλων δυνάμεων (ΥΕΝΕΔ). Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, αρχικά η μπάντα των μεσαίων και στη συνέχεια η ζώνη των FM, κατακλύζεται από εκατοντάδες ερασιτέχνες, τους επονομαζόμενους και ‘’πειρατές’’, με τους πειρατικούς σταθμούς να εκπέμπουν πολυποίκιλα προγράμματα, αμφισβητώντας ανοιχτά το ραδιοφωνικό μονοπώλιο της κρατικής ραδιοφωνίας. Ραδιοσταθμό κατασκεύασαν, επίσης και οι φοιτητές του ΕΜΠ, κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Πολυτεχνείου κατά της Χούντας, το 1973. Στα πλαίσια τη γενικής εκσυγχρονιστικής προσπάθειας και προσαρμογής των δομών, στις προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, μόλις την τελευταία εικοσαετία, εκσυγχρονίστηκε και ο θεσμός της ραδιοφωνίας. Με το νόμο 1730/1987 ιδρύθηκε νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου για τη ραδιοφωνία και την τηλεόραση, που λειτουργεί με τη μορφή ανώνυμης εταιρίας με έδρα την Αθήνα. Με την Υπουργική απόφαση 14631/Ζ2/2691/29.5.87 καθορίστηκαν οι προϋποθέσεις και οι όροι ίδρυσης ραδιοσταθμών τοπικής ισχύος, από δήμους και κοινότητες. Τέλος, με το προεδρικό διάταγμα 25/1988, έχουμε την «απελευθέρωση» της ιδιωτικής ραδιοφωνίας, καθώς τέθηκαν οι όροι ίδρυσης τοπικών ραδιοφωνικών σταθμών από φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Σήμερα, η κατανομή των ραδιοφωνικών συχνοτήτων γίνεται από το Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο (ΕΣΡ).
Η ΠΙΟ ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΕΚΔΟΧΗ ΤΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ
Η περίοδος από το 1974 έως το 1990 θεωρείται σταθμός για την ελληνική ραδιοφωνία, καθώς άλλαξε ριζικά τη ροή της, με την εμφάνιση του ιδιωτικού ραδιοφώνου. Από τους πειρατές της εποχής, οι οποίοι συνεχίζουν την παράδοση της δεκαετίας του 1960, ως τους πρώτους νόμιμους σταθμούς, η πορεία έχει να επιδείξει σημαντικές προσπάθειες, όνειρα, κυνηγητά και σίγουρα πολλά ευτράπελα. Μέχρι και σήμερα, το ραδιόφωνο συνεχίζει να εξελίσσεται, να μας εκπλήσσει ευχάριστα, να μας κρατάει συντροφιά και να αποτελεί σημαντικό μέσο για την έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση των ακροατών.
Ίλια Μπανταβάνη, Δημοσιογράφος.
