Τι ήταν οι δεινές θεότητες των αρχαίων Ελλήνων, ποια ήταν η γέννησή τους, ποια τα ονόματά τους, και γιατί ήταν τόσο σημαντικές όχι μόνο για την ελληνική μυθολογία αλλά εν τέλει και για την παγκόσμια;
Λοιπόν, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο Ύπνος και ο Θάνατος είναι δίδυμα αδέλφια, γονείς τους η Νυξ και ο Έρεβος, με αδέλφια τον Αιθέρα, την Ημέρα, τον Χάροντα την Στύγα και τον Επιφρόνα. Αυτές είναι οι δεινές θεότητες της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας.
Θα ξεκινήσουμε με την Δεινή θεότητα ή Δαίμονα, που ήταν ο Ύπνος, ο δίδυμος αδελφός του Θανάτου. Μαζί με τον δίδυμο αδελφό του κατοικούσαν στα Τάρταρα και σπάνια έβλεπαν το φως της αδελφής τους της ημέρας. Ωστόσο, ήταν ο θεός που έδινε απλόχερα στους ανθρώπους τον Ύπνο, και επίσης ο πιο πολύτεκνος πατέρας όλων των Θεοτήτων ή Θεών, με περισσότερα από χίλια παιδιά με πιο γνωστά τον Μορφέα, τον Φόβητρο και τον Φάντασο. Ο Μορφέας επικεντρωνόταν στις ανθρώπινες μορφές των ονείρων, ενώ ο Φοβήτορας στις ζωικές μορφές και ο Φάντασος στα άψυχα αντικείμενα. Εξάλλου, αναφέρεται ότι ο Μορφέας, ως επικεφαλής, είχε ιδιαίτερη ευθύνη για τα όνειρα των βασιλιάδων και των ηρώων. Ο Μορφεύς παριστάνεται με φτερούγες, που ήταν τόσο δυνατές και ανθεκτικές ώστε μπορούσαν να τον μεταφέρουν στα πέρατα της Γης. Οι αρχαίοι Έλληνες, τον Ύπνο, τον θεωρούσαν ήσυχο και πράο θεό ή δαίμονα, που πλανιόταν στη γη και τον απεικόνιζαν πότε ως ωραίο νέο, που έσπερνε στη Γη γλυκά όνειρα ή κοιμόταν σε μια κλίνη, πότε ως δαίμονα με φτερά, που μετέφερε ένα νεκρό με το θάνατο. Κέντρα Λατρείας του Ύπνου ήταν η Επίδαυρος, η Τροιζήνα και η Ολυμπία.
Ο Θάνατος, μαζί με τον δίδυμο αδελφό του, Ύπνο, είναι οι “δεινοί θεοί” που κατοικούν στο σκοτεινό Τάρταρο και ποτέ δεν τους φωτίζει ο ήλιος. Όμως, ενώ ο Ύπνος ταξιδεύει ειρηνικά πάνω στη θάλασσα και στη γη και είναι ευχάριστος στους ανθρώπους, ο Θάνατος αντίθετα έχει σκληρή και σιδερένια καρδιά και μισιέται από τους ανθρώπους, ακόμη κι από τους αθάνατους.
Άλλες φορές, ο Θάνατος χαρακτηρίζεται, ιδιαίτερα από τους τραγικούς, ως ευεργέτης και μάλιστα γιατρός, γιατί απαλύνει τους ανθρώπους από τις αρρώστιες και τους πόνους. Στην Ιλιάδα ο Θάνατος εμφανίζεται, με εντολή του Δία και της Ήρας, για να παραλάβει το πτώμα του Σαρπηδόνα και να το μεταφέρει στη Λυκία. Ο Ευριπίδης παριστάνει το Θάνατο σαν βασιλιά των νεκρών, που φορά μαύρο πέπλο ή έχει μαύρα φτερά. Τον παρουσιάζει ως πικρό, αλόγιστο, άκριτο, λυπηρό, κακό δαίμονα κλπ.
Για τη λατρεία του θεού ελάχιστα πράγματα προσφέρονται, γιατί ο Θάνατος ούτε θέλει, ούτε δέχεται δώρα. Γι’ αυτόν δεν υπάρχει βωμός. Συνήθως παριστάνεται σαν όμορφος νέος, άλλοτε με φτερά κι άλλοτε χωρίς φτερά. Μερικές φορές συνοδεύεται από τον αδελφό του, Ύπνο. Η προσωποποίηση του Θανάτου που τον παριστάνει ως σκελετό να κρατάει δρεπάνι είναι μεταγενέστερη. Όμως ο Θάνατος δεν σταματά στην ελληνική μυθολογία αλλά τον βλέπουμε σαν χαρακτήρα στα κόμικς της Μάρβελ, σαν τον θεό του θανάτου όπως στην ελληνική μυθολογία, και σαν έμπνευση για τον χαρακτήρα του μεγάλου τιτάνα Θάνος. Όπως έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες, οι πρόγονοί μας, τίποτα δεν είναι πιο δημοκρατικό από τον θάνατο γιατί έρχεται για όλους, πλουσίους, φτωχούς και βασιλιάδες.
Σκάναρε και ακολούθησε την έρευνα:
Έρευνα, Γιώργος Μπίτζιος (δημοσιογράφος)
