Ο ύπνος είναι μια βασική βιολογική ανάγκη του οργανισμού που όμως δεν είναι για όλους δεδομένος. Οι διαταραχές ύπνου είναι ένα πρόβλημα που θα αντιμετωπίσουν οι περισσότεροι άνθρωποι σε πολλές φάσεις της ζωής τους. Ο ψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής, Σταύρος Μπουφίδης, εξειδικευθείς στις διαταραχές του ύπνου και θα μας λύσει όλες τις απορίες σχετικά με το θέμα.
– Πού οφείλονται οι διαταραχές ύπνου και η χρόνια αϋπνία;
Ο ύπνος είναι μια απαραίτητη βιολογική λειτουργία πάνω στην οποία οικοδομείται η καλή σωματική ψυχική και διανοητική υγεία. Είμαστε μια κοινωνία με «χρέος ύπνου» και ο σύγχρονος άνθρωπος συνεχίζει να αδιαφορεί και μερικές φορές να αγνοεί. Οι άνθρωποι περνούν το ένα τρίτο περίπου της ζωής τους κοιμισμένοι. Ο ύπνος είναι κοινό γνώρισμα των ανθρώπων και μπροστά του είναι όλοι ίσοι.
Νυσταγμένοι οδηγοί λεωφορείων , αυτοκινήτων , αεροπλάνων και τρένων, νυσταγμένοι χειριστές μηχανημάτων, ακόμη και νυσταγμένοι ιατροί που θα πρέπει να πάρουν μια γρήγορη απόφαση από την οποία θα εξαρτάται η ζωή αγαπημένου μας προσώπου.
Αϋπνία
Για τη σύγχρονη κοινωνία ο ύπνος είναι ένας μεγάλος εχθρός. Oι σημερινοί κανόνες εργασίας επιβάλλουν εξουθενωτικά ωράρια και αν κάποιος θέλει να δει τις επαγγελματικές του φιλοδοξίες να εκπληρώνονται θα πρέπει πιθανόν να θυσιάσει ένα μεγάλο μέρος του ύπνου του. Για άλλους αυτή η θυσία είναι εθελοντική, για άλλους καταναγκαστική.
Με την είσοδο στον 21ο αιώνα η ανάγκη για καλύτερη ποιότητα ύπνου κρίνεται απαραίτητη και αναγκαία. O τόσο μικρής διάρκειας και κακής ποιότητας ύπνος οδηγεί την υγεία, σωματική και ψυχική, σε βαθμιαία επιδείνωση. Oι σημερινοί άνθρωποι δυσκολεύονται να κοιμηθούν, ξυπνούν συχνά κατά τη διάρκεια της νύχτας, αισθάνονται κουρασμένοι και νυστάζουν κατά τη διάρκεια της ημέρας, χρησιμοποιούν υπνωτικά φάρμακα για να κοιμούνται και διεγερτικά για να μένουν ξύπνιοι και συνεχίζουν να αναρωτιούνται: «Πόσο ύπνο χρειάζομαι στ’
αλήθεια;».
Τα αίτια των διαταραχών ύπνου είναι είτε παθολογικά , είτε ψυχολογικοί παράγοντες τις πυροδοτούν είναι κοινωνικά κατασκευασμένες, π.χ οι διαταραχές του βιολογικού ρυθμού λόγω των κυλιόμενων ωραρίων. Στα κυλιόμενα ωράρια ο οργανισμός του ασθενή δεν προλαβαίνει να προσαρμοστεί σε αυτές τις αλλαγές και το άτομο παραπονείται τόσο για υπνηλία, όσο και για αϋπνία. Σε μία μελέτη αναφέρεται ότι περίπου το 23% των συμμετεχόντων οι οποίοι εργάζονταν σε νυχτερινή βάρδια είχαν διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού και το ποσοστό αυτό ήταν σημαντικά μεγαλύτερο συγκριτικά με αυτούς που εργάζονταν με σταθερό ημερήσιο ωράριο.
Αϋπνία
– Θα μπορούσε η διαταραχή ύπνου να προμηνύει έντονο άγχος ή κατάθλιψη;
Άτομα τα οποία δουλεύουν σε κυλιόμενα ωράρια μπορεί να ταλαιπωρούνται από μία σειρά ψυχολογικών και ψυχιατρικών συμπτωμάτων στα οποία περιλαμβάνονται η κατάθλιψη, η εξάντληση, η έλλειψη κινήτρων, η μειωμένη συγκέντρωση και μία σειρά σωματικών συμπτωμάτων όπως είναι οι γαστρεντερικές διαταραχές και άλλα προβλήματα υγείας άλλα και η αϋπνία ή υπερυπνία μπορεί να είναι σύμπτωμα κατάθλιψης.
Η χρόνια αϋπνία είναι πολύ συχνή και σημαίνει το υποκειμενικό αίσθημα του ασθενούς για ποιοτικά και ποσοτικά ανεπαρκή ύπνο.
Κατάθλιψη και Άγχος
– Τί είναι το Σύνδρομο Ανήσυχων Ποδιών, κατά τη διάρκεια του ύπνου;
Είναι μία διαταραχή του ύπνου που διακρίνεται στην ιδιοπαθή και μη τύπο, η λήψη κάποιων φαρμάκων, η αναιμία, οι διαταραχές του θυρεοειδή είναι κάποια από τα αίτια που κρύβονται πίσω από το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών.
Σύνδρομο Ανήσυχων Ποδιών
– Πόσες ώρες είναι ωφέλιμο να κοιμόμαστε;
Η μέση τιμή για τις ανθρώπινες ανάγκες σ’ ύπνο είναι γύρω στις οκτώ ώρες την ημέρα. Οι ανάγκες κάθε ανθρώπου για ύπνο διαφέρουν πολύ και κανείς δεν πρέπει να κάνει το λάθος ν’ επιδιώκει να κοιμηθεί οπωσδήποτε οκτώ ώρες. Η συνολική ατομική ανάγκη για ύπνο είναι επίσης κληρονομική και εξαρτάται επιπλέον από πολλούς εξωτερικούς παράγοντες.Εξίσου φυσιολογικές τιμές θεωρούνται όλες μεταξύ πέντε και δέκα ωρών.
Μερικοί άνθρωποι επίσης κοιμούνται περισσότερο από άλλους ανθρώπους για άγνωστους λόγους. Μερικοί νιώθουν κουρασμένοι σχεδόν όλη την ημέρα και άλλοι κοιμούνται πολύ περισσότερο από τον μέσο όρο. H υπνηλία από την οποία πάσχουν αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι αποτέλεσμα αϋπνίας, ανεπαρκούς ύπνου ή
κάποιας άλλης γνωστής παθολογικής κατάστασης.
Μερικές φορές επικρατεί σύγχυση σχετικά με το αν οι άνθρωποι που κοιμούνται απλώς πολύ (long sleepers) πάσχουν από ιδιοπαθή υπερυπνία. Oι long sleepers αναφέρουν αντίστοιχα παράπονα με αυτούς που πάσχουν από ιδιοπαθή υπερυπνία, αλλά η λήψη ενός καλού ιστορικού και το πολυυπνογράφημα δείχνουν το πόσο
διαφέρουν.
Oι long sleepers χρειάζονται τουλάχιστον 10 ή περισσότερες ώρες ύπνου κάθε βράδυ. Aν προσπαθήσουν να κοιμηθούν λιγότερο τότε εμφανίζουν συμπτώματα μερικής αποστέρησης ύπνου, εμφανίζουν δηλ. υπνηλία, ευερεθιστότητα κατά την αφύπνιση, πρωινούς πονοκεφάλους και υπνική μέθη μετά την αφύπνιση.
Aν οι long sleepers συμπληρώσουν τις απαραίτητες για αυτούς ώρες ύπνου τα προαναφερθέντα συμπτώματα δεν εμφανίζονται σε αντίθεση με αυτούς που πάσχουν από ιδιοπαθή υπερυπνία και δεν είναι ποτέ ευχαριστημένοι από την ποιότητα και ποσότητα του ύπνου τους. Εκτός από τους ανθρώπους που κοιμούνται πολύ ,υπάρχουν κι αυτοί που κοιμούνται πολύ λίγο (short sleepers), δηλαδή κάτω από πέντε ώρες. Oι νυχτερινές ώρες είναι οι
καλύτερες ώρες για ύπνο ,συνιστάται επίσης ο μεσημεριανός ύπνος (σιέστα) στους μεσογειακούς λαούς.
Long Sleeper Syndrome
– Γιατί δεν κοιμόμαστε τόσο καλά όσο θα θέλαμε;
Οι πιο συχνοί λόγοι είναι το μη οικείο περιβάλλον ή “Δυσμενές περιβάλλον” (θόρυβος, θερμοκρασία, στρώμα, θέση σώματος),το Stress (προσδοκίες, γεγονότα ζωής) οι διαταραχές του κύκλους ύπνου – εγρήγορσης (jet lag – εναλλασσόμενο ωράριο) και η λήψη φαρμάκων .Για να έχουμε καλό ύπνο ωφέλιμο είναι να ακολουθούμε κάποιους κανόνες όπως:
- Κανονικό ωράριο κατάκλισης – έγερσης
- Κατάλληλο περιβάλλον ύπνου
- Αποφυγή μικρούπνων κατά τη διάρκεια της ημέρας
- Καθημερινή άσκηση 20 -30 λεπτών
- Αποφυγή καφεΐνης, νικοτίνης, αλκοόλ
- Αποφυγή βαρέων γευμάτων το βράδυ
- Χρήση του υπνοδωματίου να είναι μόνο για ύπνο
– Ποια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση χρησιμοποιείται πιο συχνά για την αντιμετώπιση όλων των παραπάνω;
Η γνωσιακή – συμπεριφορική ψυχοθεραπεία βοηθά αρκετά όπως και οι φαρμακευτικές προσεγγίσεις μερικές φορές είναι μονόδρομος σε κάποιες διαταραχές του ύπνου όπως το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών που αναφέρθηκε στη συζήτηση μας.
Σκάναρε και δες περισσότερα
Μαρίλη Μπουφίδου, Δημοσιογράφος
