Στον μεσαιωνικό κόσμο, το σκοτάδι δημιουργούσε ιστορίες και εκείνες με τη σειρά τους γεννούσαν τέρατα. Στη λαϊκή κουλτούρα αμέτρητων πολιτισμών συναντάμε τρομακτικά πλάσματα που βγαίνουν τη νύχτα για κυνήγι. Οι άνθρωποι στο άκουσμα αυτών των θρύλων έχαναν τον ύπνο τους και κάθε θρόισμα στο δάσος ή ουρλιαχτό τη νύχτα, τους ανατρίχιαζε σύγκορμους. Ανάμεσα σε αυτή τη μακριά λίστα πλασμάτων της νύχτας, που ποικίλλει από εποχή σε εποχή και τοποθεσία, συναντάμε και τους λυκανθρώπους!
Τι είναι o λυκάνθρωπος;
Τα πρώτα χρόνια θεωρείτο ως ο άνθρωπος που είχε την ικανότητα να μεταμορφώνεται σε λύκο, είτε μέσα από κάποια κατάρα, είτε κατά βούληση, είτε, πολλές φορές, τυχαία (από γρατζουνιά ή δάγκωμα άλλου λυκανθρώπου). Οι μεταμορφώσεις του συνέβαιναν τις νύχτες που είχε πανσέληνο.
Στα χρόνια του ύστερου Μεσαίωνα, οι δοξασίες για την ύπαρξη των λυκανθρώπων εξαπλώθηκαν παράλληλα με την πίστη του κόσμου στις μάγισσες. Οι δίκες για μαγεία, όπως και αυτές των υποτιθέμενων λυκανθρώπων, ξεκίνησαν στη σημερινή Ελβετία τον 15ο αιώνα, εξαπλώθηκαν σε όλη την Ευρώπη τον 16ο, κορυφώθηκαν τον 17ο και υποχώρησαν τον 18ο αιώνα.
Πριν δούμε τις αναφορές μέσα από τον κινηματογράφο και την εξέλιξη στο υβριδικό πλάσμα ανθρώπου και λύκου που γνωρίζουμε σήμερα, ας ρίξουμε μια ματιά στην πρώτη γνωστή αναφορά στο συγκεκριμένο πλάσμα.
Το 425 π.Χ., ο Ηρόδοτος περιέγραψε τους Νευρούς, μια νομαδική φυλή μαγικών ανδρών που άλλαζαν μορφές λύκων για αρκετές ημέρες του χρόνου. Η χρήση δερμάτων λύκου για ζεστασιά δεν είναι έξω από τη σφαίρα δυνατοτήτων για τους κατοίκους ενός τόσο σκληρού κλίματος· αυτός είναι πιθανώς και ο λόγος που ο Ηρόδοτος περιέγραψε την πρακτική τους ως «μεταμόρφωση».
Ο λυκάνθρωπος στον κινηματογράφο
Ο λυκάνθρωπος στον κινηματογράφο έκανε την εμφάνισή του τη δεκαετία του ‘30, μαζί με τον Δράκουλα, τους Βρικόλακες, τις μούμιες κτλ. Αφού έκανε τη μετάβαση ο κινηματογράφος, αφήνοντας πίσω το βουβό και έχοντας πια τη δυνατότητα με τη μουσική και τον ήχο, γενικότερα, να προσφέρει μια πιο δυνατή εμπειρία, ασχολήθηκε εκτενώς με τον κόσμο των τεράτων. Ο πρώτος λυκάνθρωπος που είδε ο κόσμος ήταν στο φιλμ Werewolf of London του 1935, σε σκηνοθεσία Stuart Walker. Η συγκεκριμένη ταινία εδραίωσε, ουσιαστικά, την αμφίρροπη και αέναη μάχη της ανθρώπινης φύσης με το ζωώδες!
Ο πρώτος κινηματογραφικός λυκάνθρωπος
Το Wolf Man του 1941 ήταν μια τεράστια επιτυχία της Universal Studios. Ο λυκάνθρωπος εδώ, έδειξε μια πιο άγρια εικόνα, με το μέικ-απ να είναι πολύ πλούσιο και η εικόνα του πιο κοντά στα σημερινά δεδομένα. Εξέλιξε, ουσιαστικά, την εικόνα της προηγούμενης ταινίας που η μεταμόρφωση ήταν πιο απλή, σε κάτι περισσότερο κτηνώδες. Τέλος, στο Wolf Man αναφέρθηκε για πρώτη φορά και η χρήση του ασημιού ως αποτελεσματικό όπλο εναντίον των λυκανθρώπων.
Πάμε στο 1961, με το The curse of the Werewolf και τον σπουδαίο Oliver Reed στον ρόλο του πλάσματος. Εδώ, είδαμε έναν τρομακτικό λυκάνθρωπο που είναι σχεδόν συγγενικός με την σημερινή εικόνα που έχουμε στο μυαλό μας. Επίσης, για πρώτη φορά, η απόκτηση της λυκανθρωπίας δεν ήταν αποτέλεσμα δαγκώματος από λύκο ή άλλο λυκάνθρωπο, αλλά από “καταραμένη” γέννηση ενός ανθρώπου έξω απ’ τα δεσμά του γάμου.
Η χρονιά ορόσημο
Και πάμε στην χρονιά ορόσημο, με τρεις σχετικές ταινίες, με την μία από αυτές να θεωρείται η κορυφαία του είδους. Το 1981, κυκλοφόρησε το Wolfen του Michael Wadleigh, μια ταινία που δεν ακολούθησε την πεπατημένη με τους λυκανθρώπους. Ένας ντετέκτιβ ερευνά φόνους που προκλήθηκαν από πανάρχαιες οντότητες της Ινδιάνικης κουλτούρας, με τα θύματα να έχουν σημάδια από άγρια ζώα!
Την ίδια χρονιά, βγήκε στις αίθουσες το Howling του Joe Dante, μία απ’ τις κορυφαίες ταινίες του είδους. Μια παρουσιάστρια ειδήσεων ξεφεύγει τελευταία στιγμή απ’ τα χέρια ενός serial killer και πηγαίνει για ψυχοθεραπεία σε μια αλλόκοτη υπαίθρια κοινότητα. Κάτι περίεργο συμβαίνει, όμως, με τους κατοίκους! Αναφορές σε λυκανθρώπους, σκίτσα λύκων που κόβουν την ανάσα και δύο τρομακτικές μεταμορφώσεις κάνουν αυτή τη σπουδαία ταινία, κλασική!
Ο λυκάνθρωπος από το “An American Werewolf in London”
Και στο τέλος θα αναφερθούμε στην κορυφαία ταινία του είδους, όλων των εποχών! Το American Werewolf in London του John Landis. Μια ταινία για την οποία τα λόγια περισσεύουν. Τρόμος, κωμικά στοιχεία και μια εθιστική ροή που σε μαγνητίζει. Δύο Αμερικάνοι φίλοι ταξιδεύουν στην Αγγλική ύπαιθρο και δέχονται επίθεση από έναν λυκάνθρωπο. Ο ένας πέφτει νεκρός και ο άλλος επιζεί, βαριά τραυματισμένος. Στην πρώτη πανσέληνο όμως, μεταμορφώνεται και το Λονδίνο τρομοκρατείται. Η ταινία του Landis έμεινε στην ιστορία για τα εκπληκτικά εφέ που επιμελήθηκε ο μετρ Rick Baker, κερδίζοντας το Όσκαρ καλύτερου μακιγιάζ, τη χρονιά εκείνη. Το American Werewolf in London είναι must see ταινία και εδραίωσε τον λυκάνθρωπο στον κινηματογράφο με τη μορφή που τον γνωρίζουμε μέχρι σήμερα!
Κωνσταντίνος Καμπάκης, Δημοσιογράφος-Ερευνητής
