Τον ατυχή Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897 διαδέχτηκε ο Μακεδονικός Αγώνας του 1904 -1908.
Κατ’ αυτόν, οι Έλληνες της Μακεδονίας και Έλληνες από τη λοιπή Ελλάδα, με τη συγκατάθεση της Ελληνικής Κυβερνήσεως, αντιμετώπισαν όλες τις ανθελληνικές ενέργειες του Βουλγαρικού Κομιτάτου, των πολυάριθμων πρακτόρων του και των ένοπλων κομιτατζήδων του, που απέβλεπαν στον αφανισμό του Ελληνισμού της Μακεδονίας και την πραγματοποίηση του βουλγαρικού επεκτατισμού.
Η κατανόηση του Μακεδονικού Αγώνα και κυρίως των ιστορικών, νομικών και ηθικών ερεισμάτων του, απαιτεί βαθύτερη γνώση των γεγονότων, που προηγήθηκαν ειδικότερα των όσων συνέβησαν κατά τα μέσα του 19. αιώνα.
Τότε, ως Μακεδονία θεωρούσαν όλα τα υπό την Οθωμανική Αυτοκρατορία εδάφη που περιλαμβάνονται μεταξύ Ροδόπης Αιγαίου – Ολύμπου – Χασίων – Πίνδου – Σκάρδου – Ορέων Μοισίας. Η περιοχή αυτή ήταν χωρισμένη σε τρία Τουρκικά Βιλαέτια (Γενικές Διοικήσεις), της Θεσσαλονίκης, του Μοναστηριού και των Σκοπίων (Κοσόβου).
Τα αίτια που προκάλεσαν το Μακεδονικό Αγώνα, αν και εκ πρώτης όψεως ανάγονται στις ανθελληνικές ενέργειες και τον ένοπλο αγώνα των Βουλγάρων στο χώρο της Μακεδονίας, είναι, ωστόσο, πολύ βαθύτερα και έχουν τις ρίζες τους στο μεγάλο Ανατολικό Ζήτημα.
Κατά τα μέσα του 19. αιώνα, επιδιώκοντας η Τσαρική Ρωσία την έξοδό της προς το Αιγαίο, με άλλες πια μεθόδους, θα χρησιμοποιήσει για το σκοπό αυτόν τους Βουλγάρους.
Με τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, του 1878, που επιβλήθηκε, μετά το Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1877, από τη Ρωσία στην Τουρκία, θα επιζητηθεί η δημιουργία της Μεγάλης Βουλγαρίας.
Τα όρια αυτής προβλεπόταν να περιλάβουν ολόκληρη τη Μακεδονία, πλην Θεσσαλονίκης – Χαλκιδικής, και να φτάσουν μέχρι το Δούναβη και την Κορυτσά.
Η δημιουργούμενη με αυτήν τη Συνθήκη θανάσιμη απειλή κατά της Μακεδονίας και η γενικότερη επί του Ανατολικού Ζητήματος αναστάτωση, προκάλεσαν την αντίδραση, όχι μόνο της Ελλάδας και της Σερβίας, αλλά και ολόκληρης σχεδόν της Ευρώπης. Τελικά, με τη Συνθήκη του Βερολίνου του 1878, η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου ανατράπηκε.
Όμως, το όνειρο της Μεγάλης Βουλγαρίας θα εξακολουθήσει να αποτελεί στόχο της βουλγαρικής πολιτικής.
Η προσπάθεια εκβουλγαρισμού της Μακεδονίας θα κατευθύνεται από τη Σόφια, από την οποία το 1885 εκπορεύεται το πραξικόπημα προσαρτήσεως της αυτόνομης περιοχής της Ανατολικής Ρωμυλίας στη Βουλγαρία.
Η επιτυχία του πραξικοπήματος είχε κατόπιν ως συνέπεια τη σταδιακή εκρίζωση και μερική εξόντωση 100.000 Ελλήνων, που κατοικούσαν στην περιοχή, με αποκορύφωμα τα γεγονότα του έτους 1906.
Στις 20 Ιουλίου 1903, ημέρα του Προφήτη Ηλία, το βουλγαρικό κομιτάτο κηρύσσει την επανάσταση του Ηλί Ντέν (δηλαδή «Ηλιού ημέρα»), η οποία, στην πράξη, αποτελούσε σειρά τρομοκρατικών ενεργειών κομιτατζήδων, άριστα εξοπλισμένων.
Επρόκειτο για μία ψευδεξέγερση απελευθερωτικού δήθεν χαρακτήρα, με εντυπωσιακές ενέργειες στην περιοχή Μοναστηριού, στην οποία παρασύρθηκαν και πολλοί Έλληνες αγρότες. Η βουλγαρική προπαγάνδα φρόντισε να παρουσιάσει, στο εξωτερικό, την ψευδεξέγερση αυτήν ως καθολική επανάσταση των χριστιανών της Μακεδονίας.
Ακολούθησε επέμβαση του τουρκικού Στρατού για την καταστολή της, με βαριές συνέπειες, κυρίως κατά των Ελλήνων και των χωριών τους, και με αποκορύφωμα την καταστροφή του Κρουσόβου (δυτικά Περλεπέ – όπου κατοικούσαν 8.000 βλαχόφωνοι Έλληνες, ακμαίου ηθικού).
Σκάναρε και δες περισσότερα
Μαριάννα Τσάμη, Δημοσιογράφος
