Για τους περισσότερους λαούς, έθνη και πολιτισμούς, η ιστορία τους και αυτό που τους κάνει να ξεχωρίζουν ο ένας από τον άλλον, είναι οι διαφορετικές παραδόσεις, τα ήθη και έθιμά τους. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι η ιστορία ενός λαού αρχίζει εκεί που τελειώνουν οι παραδόσεις του.
Ποιες είναι, όμως, αυτές οι παραδόσεις και πώς δημιουργήθηκαν ;
Θα ταξιδέψουμε ως την Ιαπωνία, τη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, η οποία διαθέτει πολυάριθμα, μοναδικά έθιμα και παραδόσεις που δεν εντοπίζονται πουθενά αλλού στον κόσμο.
Για την Ιαπωνία, η τήρηση των παρακάτω εθίμων, καθώς και η επίδειξη καλών τρόπων, θεωρούνται πράγματα καίριας σημασίας. Μάλιστα, υποδηλώνουν πάρα πολλά για τη μοναδική κουλτούρα της και παρουσιάζουν τρομερό ενδιαφέρον, όντας δεύτερη φύση των ανθρώπων που κατοικούν εκεί. Γι’ αυτόν τον λόγο και θα εξετάσουμε μερικά εκ των πιο βασικών ιαπωνικών εθίμων.
- Απέφυγε το 4 όπως μπορείς
Απέφυγε τον αριθμό 4 όπως μπορείς λένε οι Ιάπωνες, υποστηρίζοντας ότι η λέξη του αριθμού 4 (τέσσερα) μοιάζει πολύ με τη λέξη του <<θανάτου>>. Αποφεύγουν, λοιπόν, με κάθε δυνατό τρόπο, όχι μόνο να την προσφωνήσουν, αλλά ακόμη και να την χρησιμοποιήσουν σε γραπτή μορφή ή εικόνα, μέσα στην καθημερινότητά τους. Για τους Ιάπωνες είναι κάτι σαν τον αριθμό 13 για τους Δυτικούς. Θεωρείται, δηλαδή, εξαιρετικά γρουσούζικος αριθμός και χρησιμοποιείται όσο λιγότερο γίνεται. Ακόμη, μέχρι και στα ασανσέρ, μπορεί να λείπει ο τέταρτος όροφος. Σε άλλες, πιο ακραίες περιπτώσεις, δεν υπάρχουν καν ενδείξεις για τους ορόφους 40 έως 49. Το 49 ειδικά θεωρείται ακόμη πιο γρουσούζικος αριθμός, γιατί ακούγεται σαν φράση που σημαίνει <<πόνος μέχρι θανάτου>>.
- Μην είσαι Αγενής
Για την Ιαπωνία, είναι εξαιρετικά αγενές το φύσημα της μύτης δημοσίως. Τί, όμως, εννοούν οι Ιάπωνες με αυτό; Εάν λοιπόν, είσαι κρυωμένος ή συναχωμένος ή απλά έκλαιγες και θέλησες να φυσήξεις τη μύτη σου, δε μπορείς να το κάνεις αυτό οπουδήποτε βρίσκεσαι και κυρίως, δεν επιτρέπεται να το κάνεις σε κανέναν δημόσιο χώρο. Οφείλεις απλά να περιμένεις ώστε να βρεθείς μόνος σου ή στο σπίτι σου, για να το επιχειρήσεις. Εκτός, όμως, από το δημόσιο φύσημα, αποκρουστική θεωρείται για τους Ιάπωνες ακόμη και η εικόνα ενός χαρτομάντηλου.
- Ο ρόλος του φιλοδωρήματος
Στην Ελλάδα και στις περισσότερες χώρες, το να αφήνεις <<πουρμπουάρ>> ή αλλιώς φιλοδώρημα στους σερβιτόρους ή τους πωλητές, θεωρείται μια καλή κίνηση και μάλιστα προσδίδει κύρος και δείχνει το πόσο ευχαριστημένος έμεινε ο πελάτης από τις υπηρεσίες που του προσέφεραν. Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα, αν κάποιος δεν αφήσει φιλοδώρημα θεωρείται ασέβεια και χαρακτηρίζεται ότι δεν διαθέτει τους κατάλληλους τρόπους συμπεριφοράς. Στην Ιαπωνία, ωστόσο, αυτό το οποίο εμείς θεωρούμε ευχαρίστηση, εκείνοι το θεωρούν και το αντιμετωπίζουν ως προσβολή και μάλιστα μεγάλη. Πιο συγκεκριμένα, το να αφήσεις φιλοδώρημα θεωρείται ως κάτι αγενές ή ακόμη και ως μια ταπεινωτική κίνηση. Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει σύγχυση και κάποιοι Ιάπωνες φτάνουν στο σημείο να κυνηγούν τους ξένους, για να τους επιστρέψουν πίσω τα χρήματά τους.
- Βγάλε τα παπούτσια σου
Οι άνθρωποι στην Ιαπωνία φαίνεται να είναι πολύ αυστηροί ως προς τους κανόνες υγιεινής και τους κανονισμούς του σπιτιού, σε ό, τι αφορά την καθαριότητα. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, δε θα δεις κανέναν Ιάπωνα να φοράει παπούτσια μέσα στο σπίτι ή όταν περπατάει πάνω σε χαλιά ΄’tatami’’. Σύνηθες είναι ακόμη, τα υποδήματα να αφαιρούνται πριν την είσοδο σε εστιατόρια, ξενοδοχεία ή θερμά λουτρά. Φυσικά και με το ιαπωνικό, πρακτικό τους μυαλό έχουν προνοήσει ώστε να υπάρχει χώρος αποθήκευσης των παπουτσιών και να παρέχουν παντόφλες. Το πιο εντυπωσιακό, όμως, είναι το γεγονός πως παραδοσιακά, χρησιμοποιούν διαφορετικές παντόφλες για την είσοδο στο μπάνιο. Οι παντόφλες αυτές, όπως είναι αναμενόμενο, δε φοριούνται μέσα στο υπόλοιπο σπίτι.
- Αντάλλαξε δώρα
Αναπόσπαστο κομμάτι της ιαπωνικής κουλτούρας είναι η ανταλλαγή δώρων. Διαφορετικοί τύποι δώρων ανταλλάσσονται, ανάλογα με την εκάστοτε περίπτωση, ενώ ο τρόπος κατά τον οποίο θα τυλιχτούν είναι πάντοτε καθοριστικής σημασίας. Πιο αναλυτικά, αν ένα δώρο δεν είναι συσκευασμένο με κάποιον περίτεχνο, κομψό και ιδιαίτερο τρόπο, τότε θεωρείται πρέπον να δοθεί μέσα σε σακούλα ή τσάντα, στην οποία θα αναγράφεται το όνομα του καταστήματος από το οποίο αγοράστηκε. Εννοείται ότι δώρα που περιέχουν σετ τεσσάρων τεμαχίων απορρίπτονται, καθώς όπως προαναφέραμε, θεωρείται γρουσούζικος αριθμός. Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε ότι τόσο εκείνος που χαρίζει ή αλλιώς δωρίζει, όσο και εκείνος που λαμβάνει το δώρο, οφείλουν να χρησιμοποιήσουν και τα δύο τους χέρια κατά την παραλαβή του.
Ίλια Μπανταβάνη, Δημοσιογράφος.
