Η οικογένεια στην Ελλάδα του χθες
Το οικογενειακό γίγνεσθαι της Ελληνικής πραγματικότητας, έχει υποστεί ραγδαίες αλλαγές, που μετέβαλαν άρδην τη δομή και τη μορφή της, από το χθες έως και το σήμερα.
Ιστορικά, η οικογένεια είναι ένας από τους μακροβιότερους θεσμούς, δεδομένου ότι υφίσταται από την αρχαιότητα. Σε όλες τις εποχές και τις κοινωνίες, διαχρονικά, η ύπαρξη κάποιας μορφής οικογένειας είναι αδιαμφισβήτητη, καθώς πρόκειται για την ομάδα εκείνη, μέσα στην οποία εντάσσεται ο καθένας, από τη στιγμή της γέννησής του.
Ο θεσμός της οικογένειας, είχε και συνεχίζει ακόμα να έχει μεγάλη σημασία, γιατί διαιώνιζε το είδος, αναπαρήγαγε τις ανθρώπινες κοινωνίες, αποτελούσε τον πρωτογενή φορέα κοινωνικοποίησης, καθώς μετέδιδε τον πολιτισμό και τους κανόνες και συνετέλεσε στην κοινωνική συνοχή. Βέβαια, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, δεν υπήρχαν, στο παρελθόν, ατομικές ελευθερίες στο οικογενειακό πλαίσιο, όπως τις γνωρίζουμε σήμερα και έτσι, ο γάμος εξυπηρετούσε, πολλές φορές, πέραν της δημιουργίας οικογένειας και τα συμφέροντα των γονέων ή άλλων συγγενών, ως μέσο εξασφάλισης οικονομικών, κοινωνικών ή πολιτικών συμφερόντων.
Αναφορικά με τις γενιές του προηγούμενου αιώνα στην Ελλάδα, η δημιουργία οικογένειας είχε, ανάμεσα σε άλλα και έναν υπαρξιακό προσανατολισμό. Ήταν, εν’ ολίγοις, ο προορισμός του ανθρώπου. Για την αμέσως επόμενη γενιά, μεταπολεμικά δηλαδή, η δημιουργία οικογένειας ανταποκρινόταν στο αίτημα της λύσης του δημογραφικού προβλήματος της Ελλάδας. Κάπου εκεί, λοιπόν, δημιουργήθηκε και ο χαρακτήρας της ελληνικής οικογένειας, όπως τη γνωρίζουμε.
Σε προηγούμενες γενιές, το να γηροκομήσει κανείς τους γονείς του, ήταν και παραμένει, ίσως, ακόμα, ηθικό καθήκον των παιδιών. Ωστόσο, επειδή οι γενιές έχουν αλλάξει ιδιαίτερα, τα γηροκομεία αποτελούν, πλέον, για πολλούς, τη μοναδική λύση.
Η σύγχρονη Ελληνική οικογένεια
Στη σύγχρονη Ελλάδα, φαίνεται πως οι παραδοσιακές νόρμες σπάνε και το παλιό με το νέο συγκρούονται. Ο σκοπός της οικογένειας αλλάζει και μαζί του αλλάζουν οι αξίες και οι ρόλοι των μελών της. Στη νέα γενιά, αιωρούνται οι ερωτήσεις γιατί παντρευόμαστε, σε τι εξυπηρετεί ο γάμος και στο ποια είναι η θέση του στη σύγχρονη κοινωνία; Οι σημερινές οικογένειες, απέχουν παρασάγγας από τις παραδοσιακές του παρελθόντος. Η γυναικεία χειραφέτηση άλλαξε τις δομές και τις υποχρεώσεις, τόσο της γυναίκας, όσο και του άνδρα. Έφερε ισότιμη και αμοιβαία αντιμετώπιση απέναντι στους οικογενειακούς σκοπέλους της καθημερινότητας, μείωσε δραστικά τον δημιουργικό χρόνο, τόσο μεταξύ του ζευγαριού, όσο και αναφορικά με τα παιδιά τους.
Ταυτόχρονα, η χρόνια οικονομική κρίση, έφερε στο προσκήνιο την έλλειψη επάρκειας οικονομικών πόρων με συνέπεια, η νέα γενιά, να βλέπει το όνειρο της δημιουργίας οικογένειας να εξανεμίζεται.
Για να μπορέσει κάποιος νέος, στη σύγχρονη κοινωνία, να μπει στη διαδικασία του γάμου και κατ’ επέκταση, στη δημιουργία οικογένειας, θα πρέπει να έχει, καταρχάς, ξεκαθαρίσει τις προσωπικές του ανάγκες και επιδιώξεις. Αν δηλαδή, η επιδίωξη είναι η αναπαραγωγή, η συντροφικότητα, η αγάπη ή και όλα τα παραπάνω μαζί, ή κάποια άλλη.
Έχουμε δει γάμους με σκοπό κάποιο συμφέρον, όπως την απόκτηση σπιτιού, την απόκτηση βίζας ή ακόμα και την οικονομική αποκατάσταση. Συνεπώς, η λειτουργική οικογένεια του σήμερα, προτάσσει τον ορισμό συνεχών ερωτημάτων, όπως το «γιατί είμαστε μαζί», αν υπάρχουν ξεκάθαρα όρια, σχετικά με τις αξίες και τους κανόνες που στηρίζουν το οικογενειακό σύστημα και φυσικά, το αν υπάρχει ανταπόκριση στις ανάγκες κάθε φάσης της ζωής του εκάστοτε συντρόφου, με υπευθυνότητα και ευελιξία.
Βλέπουμε τις μονογονεϊκές οικογένειες να αυξάνονται, καθώς τα διαζύγια έχουν αυξηθεί κατακόρυφα, τα τελευταία είκοσι και πλέον χρόνια.
Ο θεσμός της οικογένειας έχει αρχίσει να ξεθωριάζει, στη νέα πραγματικότητα. Οι λόγοι είναι πάρα πολλοί, όπως προαναφέραμε και υπάρχουν άλλοι τόσοι. Αν, ωστόσο, παύσει να υπάρχει στην κοινωνία μας, οι συνέπειες θα είναι τραγικές για όλους μας γιατί, όπως είπε χαρακτηριστικά και ο Γουίλ Ντυράν (Αμερικανός ιστορικός & φιλόσοφος),: «Η οικογένεια είναι το κύτταρο του πολιτισμού».
Φωτεινή Παπάζογλου, Δημοσιογράφος.
