Το παιχνίδι έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην ελληνική κοινωνία, ήδη από τα αρχαία χρόνια. Αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των παιδιών ενώ, πολλές φορές, έχει βοηθήσει χιλιάδες παιδιά στον κόσμο να ξεπεράσουν δυσκολίες και προβλήματα μέσα από αυτό. Οι αρχαίοι Έλληνες το είχαν ως μέσο αυτοαγωγής, γι’ αυτό και έδιναν μεγάλη σημασία στον ρόλο του. Ήταν οι πρώτοι που κατάλαβαν την αξία των ομαδικών παιχνιδιών και πίστεψαν ότι μέσω αυτών, μπορούσε να πραγματοποιηθεί η τελειοποίηση της ανθρωπότητας. Γι’ αυτόν τον λόγο, τα ενέταξαν στο πρόγραμμα αγωγής των παιδιών.
Θεωρούσαν, όμως, ότι ήταν εξίσου σημαντικά και για τους ενήλικες. Έτσι και εκείνοι αφιέρωναν μεγάλο μέρος του ελεύθερου χρόνου τους σε αγώνες και ομαδικά παιχνίδια. Στην αρχαία Ελλάδα, πολλά ομαδικά παιχνίδια οργανώνονταν στις αυλές και στο δρόμο και πάντα υπήρχαν κανόνες οι οποίοι τηρούνταν πιστά από όλους. Αυτός ήταν ένας ακόμα λόγος να θεωρούν το παιχνίδι ένα μεγάλο αγαθό.
Το παιχνίδι αναπτύσσει την συντροφικότητα, ασκεί το σώμα, καλλιεργεί το πνεύμα, μαθαίνει τα παιδιά να σέβονται τους κανόνες του παιχνιδιού και αντίστοιχα, να σέβονται και να τηρούν τους νόμους της πατρίδας τους, όταν μεγαλώσουν.
Τα παιχνίδια στην αρχαία Αθήνα, όπως και σε όλο τον κόσμο, φτιάχνονταν από χώμα και νερό, πηλό ή ξύλο. Πολύ διαδεδομένο παιχνίδι ήταν οι σβούρες, άλλα και οι κούκλες και διάφορα ζωάκια. Τα παιδιά έπαιζαν πολλές ώρες με τα παιχνίδια τους. Συχνά, μαζεύονταν σε ένα σπίτι κι έπαιζαν μαζί για αρκετές ώρες. Δεν έλειπαν, φυσικά, που και που και οι καυγάδες.
▪︎ Άθυρμα, Κύλιντρο, Απόρραξις
Αγαπημένο παιχνίδι των μεγαλύτερων σε ηλικία αγοριών ήταν το άθυρμα, ένα πήλινο αλογάκι πάνω σε ρόδες, που το έσερναν σε όλο το σπίτι. Το παιχνίδι, όμως, που λαχταρούσαν όλα τα αγόρια ήταν ένα αμαξάκι με ρόδες. Συνήθως το έσερναν τα αγαπημένα τους σκυλιά κι όταν αυτά κουράζονταν, το έσερναν τα παιδιά μόνα τους.
Συνηθισμένο παιχνίδι, επίσης, ήταν και ο τροχός ή αλλιώς το “κύλιντρο” των Λεριών. Άλλο παιχνίδι ήταν η απόρραξις. Παιζόταν με τη “σφαίρα”, μια μπάλα από δέρμα ή κομμάτια ύφασμα, ραμμένα και παραγεμισμένα με αλογότριχες, άχυρο ή μαλλί. Τα αγόρια, πετώντας την μπάλα με τα χέρια, προσπαθούσαν να την περάσουν στο στόμιο ενός αγγείου, κάτι σαν τη σημερινή καλαθοσφαίριση. Ο νικημένος έπρεπε να πάρει στην πλάτη το νικητή. Αυτό ονομαζόταν εφεδρισμός ή “μπέτσα” των Λεριών.
▪︎ Χαλκή Μυία (Τυφλόμυγα)
Οι κανόνες του παιχνιδιού, από τα αρχαία χρόνια, ήταν οι εξής: Δένανε με ένα μαντίλι τα μάτια ενός παιδιού και εκείνο έλεγε: “χαλκή μύγα θα κυνηγήσω” ενώ, οι άλλοι, αποκρίνονταν: “θα κυνηγήσεις μα δεν θα την πιάσεις” και τον χτυπούσαν με τις ζώνες τους μέχρι να πιάσει ένα παιδί. Άλλες ονομασίες του παιχνιδιού αυτού ήταν μυίνδα, δραπετίνδα, ψηλαφίνδα. Στη Βισαλτία παιζόταν σε ανοιχτούς χώρους με το όνομα «Τύφλα βουβάλα» και ο χώρος του παιχνιδιού περιοριζόταν με ένα μεγάλο σκοινί που ήταν δεμένο στις άκρες. Οι συνεχείς μετακινήσεις των παιδιών, άλλαζαν τα όρια του παιχνιδιού, πράγμα που δυσκόλευε τον ρόλο της μάνας.
▪︎ Ακινητίνδα (Αγαλματάκια)
Το αρχαίο παιχνίδι ακινητίνδα παίζεται και σήμερα με το όνομα αγαλματάκια, μόνο που υπάρχουν κάποιες διαφορές. Στην ακινητίνδα, οι παίκτες μόλις έδιναν το σύνθημα, έπρεπε να μείνουν ακίνητοι, σε όποια στάση βρίσκονταν. Εκείνος που θα κουνιόταν, έβγαινε από το παιχνίδι. Στα αγαλματάκια, βρίσκονται όλα τα παιδιά στη γραμμή, εκτός από ένα. Αυτό το παιδί στέκεται περίπου πέντε μέτρα μακριά από τα άλλα παιδιά και με γυρισμένη πλάτη λέει: “Αγαλματάκια ακούνητα, αμίλητα, αγέλαστα, μέρα ή νύχτα”. Τα υπόλοιπα παιδιά, όσο μιλάει κινούνται στον χώρο, όταν όμως ρωτάει, απαντούν “μέρα” ή “νύχτα”. Αν πουν “νύχτα” συνεχίζεται το παιχνίδι και αν πουν “μέρα” γυρνάει και μένουν όλοι αγάλματα. Τότε, όποιος κουνηθεί χάνει, μπαίνει στη θέση του παιδιού και ξαναρχίζει το παιχνίδι.
▪︎ Πεντέλιθα (Πεντόβολα)
Τα πεντέλιθα (σήμερα πεντόβολα) είναι ένα αρχαίο παιχνίδι. Παίζεται, όμως, ακόμα και σήμερα. Στο παιχνίδι αυτό μπορούσαν να παίξουν όσα παιδιά ήθελαν. Το κάθε παιδί είχε συγκεντρωμένα πέντε βοτσαλάκια κοντά στα πόδια του. Στη συνέχεια, ο κάθε παίκτης πετούσε ένα βοτσαλάκι ψηλά και έπρεπε να το ξαναπιάσει, αφού πρώτα είχε πάρει από κάτω ένα ακόμα βοτσαλάκι.
Γιάννης Δουΐτσης, Αρθρογράφος
