Ο όρος “Ψυχρός Πόλεμος” έγινε γνωστός στην ιστορία ως ο ανταγωνισμός σε γεωπολιτικό, στρατιωτικό και οικονομικό επίπεδο, ανάμεσα σε δύο κύριες ομάδες χωρών, από τη Δύση, με ηγέτιδα δύναμη τις ΗΠΑ και από την ανατολή, με ηγέτιδα δύναμη την πρώην Σοβιετική Ένωση (ΕΣΣΔ).
Ο λόγος που χρησιμοποιήθηκε ο όρος «ψυχρός», ήταν επειδή δε συνέβη, ουσιαστικά, κάποια ένοπλη σύρραξη ανάμεσα στους δύο συνασπισμούς των χωρών αυτών, μολονότι υπήρξαν περιφερειακές συρράξεις σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, με την άμεση ή έμμεση εμπλοκή των δύο πλευρών.
Οι δύο, τότε, ισχυρότερες δυνάμεις στον πλανήτη ήταν οι ΗΠΑ και η ΕΣΣΔ και τις χώριζαν τεράστιες διαφορές σε όλα τα επίπεδα; καθώς η ΕΣΣΔ ήταν μονοκομματικό σοσιαλιστικό κράτος, βασισμένο στις αρχές του Μαρξισμού-Λενινισμού, ενώ οι ΗΠΑ ήταν και φυσικά συνεχίζουν να είναι, κράτος με καπιταλιστική οικονομία.
Νέα τάξη πραγμάτων
Ο κύριος αντίπαλος της Δύσης, σήμερα, είναι η Κίνα, όχι η πρώην Σοβιετική Ένωση και οι BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική ), καθώς η Ρωσία είναι μεν στρατιωτική υπερδύναμη; αλλά μια μικρή οικονομική δύναμη, που μόνο ως σύμμαχος της Κίνας θα μπορούσε να συμμετέχει σε ένα νέο μοίρασμα του κόσμου.
Σύμφωνα, μάλιστα, με δηλώσεις του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, η Δύση έχει υπονομεύσει την παγκόσμια οικονομία με μια «επιθετική» απόπειρα να επιβάλει την κυριαρχία της ανά τον κόσμο, αλλά η περιοχή της Ασίας – Ειρηνικού βρίσκεται σε άνοδο.
Από την άλλη πλευρά οι ΗΠΑ, η οικονομική, τεχνολογική και στρατιωτική υπερδύναμη, οργάνωσε συμμαχία με όλες τις “δυτικού τύπου” δημοκρατίες του πλανήτη και κυρίως με την ΕΕ.
Έτσι, ο Β’ Ψυχρός Πόλεμος διαμορφώνεται, κυρίως, από την ιδεολογική πόλωση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, καθώς η Κίνα φαίνεται να ποντάρει στον παγκόσμιο κατακερματισμό και να προσπαθεί να προσφέρει, σε μη δυτικές χώρες, μια εναλλακτική λύση, σε θεσμούς που κυριαρχούνται από τη Δύση, όπως οι G7 (ΗΠΑ, Καναδάς, Γερμανία, Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία, Ιαπωνία) ή το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Μολονότι η Κίνα δεν μπορεί να κερδίσει μια μάχη ενάντια σε ένα μπλοκ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ φαίνεται πεπεισμένος ότι μπορεί να πάρει τη θέση της, ως μεγάλη δύναμη, σε μια κατακερματισμένη παγκόσμια τάξη πραγμάτων.
Έτσι έχουμε από τη μια πλευρά τις ΗΠΑ, με σύμμαχο την ΕΕ και από την άλλη την Κίνα, με σύμμαχο τη Ρωσία. Αυτό, ωστόσο, θα ήταν μία εξέλιξη που η Ευρώπη δεν θα πρέπει οπωσδήποτε να επιτρέψει, καθώς ανήκει στη δυτική συμμαχία, αλλά είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να παίξει ενεργό ρόλο διαμεσολάβησης, συναίνεσης και εξισορρόπησης. Η σχέση της ΕΕ με την Κίνα δεν θα έπρεπε να έχει τα χαρακτηριστικά της μετωπικής σύγκρουσης των ΗΠΑ.
Ο ρόλος της Ευρώπης ως διαμεσολαβητής ειρήνης
Ιστορικά, πολιτισμικά, γεωπολιτικά και κοινωνικά, η Ευρώπη θα μπορούσε να αποτελέσει αξιόπιστη δύναμη ειρήνης σ’ ένα πολυπολικό κόσμο ανταγωνιστικής συνύπαρξης, που θα αποτρέψει και θα αποκλείσει τον κοσμογονικό Αρμαγεδώνα, οδηγώντας σε μια παγκόσμια συνεργασία.
Αν όχι η Ευρώπη, ποια άλλη θα διέθετε την βαθιά δημοκρατική ευρυχωρία αλλά και την πολλαπλή εμπειρία στον ανταγωνισμό των εθνών – κρατών της, με γεωπολιτική σοφία και αυτοσυγκράτηση απέναντι στην αντίληψη της μίας και μοναδικής ηγέτιδας δύναμης, που με βεβαιότητα θα οδηγούσε σε ιστορικές καταστροφές;
Τον περασμένο Απρίλιο έλαβε χώρα η Ευρωκινεζική διάσκεψη, κατά τη διάρκεια της οποίας ετέθη με ένταση το ζήτημα του ρόλου της Κίνας, για την οποία η ΕΕ αποτελεί μακράν τον ισχυρότερο οικονομικό εταίρο.
Όπως φαίνεται, η Κεντρική Ασία θα έχει ηγετικό ρόλο στην επέκταση των BRICS, κάτι που υποστηρίζεται ήδη από τους ηγέτες των BRICS, Ρωσία και Κίνα. Η ιδέα των BRICS, με ισχυρή συμμετοχή της Κεντρικής Ασίας, συνεπάγεται τη δημιουργία μίας στρατηγικής συνέχειας, σε έναν τεράστιο γεωπολιτικό και οικονομικό χώρο, από τη Ρωσία και την Κίνα έως την Κεντρική Ασία, τη Νότια Ασία, τη Δυτική Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική, που θα συνδέεται μέσω των αλυσίδων εφοδιασμού, των εμπορικών συναλλαγών συνδεσιμότητας, της ενέργειας, της παραγωγής, των επενδύσεων, των τεχνολογικών μεταφορών και της πολιτιστικής αλληλεπίδρασης.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε, κλείνοντας, πως η ΕΕ έχει την δυνατότητα να πιέσει την Κίνα, η οποία μπορεί να είναι ο καταλυτικός μεσολαβητής στη Μεγάλη Διαπραγμάτευση, που δεν θα χωρίζει τον κόσμο σε Ανατολή και Δύση, αλλά θα τον οδηγήσει σε νέους παγκόσμιους θεσμούς, προτού όμως ξεκινήσει η ιδέα ενός ενδεχόμενου Γ’ Παγκοσμίου πολέμου.
Φωτεινή Παπάζογλου, Δημοσιογράφος
